Uprawnieni do wniesienia zażalenia na postanowienie o udzieleniu przybicia (art. 997 k.p.c.)

Przepis art. 997 § 1 k.p.c. stanowi, że postanowienie o przybiciu podlega zaskarżeniu zażaleniem z tym, że podstawy zażalenia nie mogą stanowić uchybienia, które nie naruszają praw skarżącego. W judykaturze przepis ten uznano za jeden z przypadków uregulowania wprost w ustawie przesłanki pokrzywdzenia (gravamen) jako warunku zaskarżenia orzeczenia (por. uchwałę (7) SN z dnia 15 maja 2014 r., III CZP 88/13). 

Legitymowanym do zaskarżenia postanowienia o przybiciu jest zatem każdy uczestnik postępowania, w tym strony, a także inne osoby (por. uchwałę SN z dnia 21 lutego 2008 r., III CZP 137/07, w której wskazano na każdego z licytantów, a także postanowienie SN z dnia 23 lipca 1997 r., II CKN 296/97), z tym że dla skutecznego podważenia postanowienia o przybiciu konieczne jest wykazanie pokrzywdzenia polegającego na tym, że wadliwość postanowienia prowadzi do naruszenia indywidualnych praw skarżącego. O tym, czy sytuacja taka ma miejsce, decydują okoliczności konkretnej sprawy w zestawieniu z twierdzeniami skarżącego.

Naruszenie praw skarżącego może mieć zróżnicowany charakter, może ono jednak wyrażać się także w tym, że uczestnikowi postępowania, wbrew przepisom ustawy, nie doręczono zawiadomienia o terminie licytacji i pominięto go we wcześniejszych etapach postępowania egzekucyjnego, jeśli pominięcie to rzutowało na jego prawa (art. 991 § 2 k.p.c.) (por. postanowienie SN z dnia 20 grudnia 2000 r., V CKN 1634/00). Do takiej sytuacji może dojść m.in. wtedy, gdy uczestnik, uprawniony do wzięcia udziału w podziale sumy uzyskanej z egzekucji i niezawiadomiony o wcześniejszych stadiach postępowania, powołuje się następczo na okoliczności faktyczne wpływające na prawidłowość opisu i oszacowania, które mogą mieć wpływ na stopień jego zaspokojenia i których nie mógł zgłosić na etapie opisu i oszacowania, ponieważ wbrew ustawie nie był o nim powiadomiony. 

Okoliczność, że uczestnik postępowania podjął czynności dopiero po udzieleniu przybicia, wnosząc zażalenie na postanowienie sądu po dowiedzeniu się o toczącym się postępowaniu, w terminie otwartym do zaskarżenia przybicia, nie może w takiej sytuacji stanąć na przeszkodzie stwierdzeniu po jego stronie gravamen w zaskarżeniu postanowienia o przybiciu także wtedy, gdy skarżący łączy naruszenie swego prawa z uchybieniami dotyczącymi opisu i oszacowania.

Jeżeli sąd, rozpoznając zażalenie na postanowienie o przybiciu, dojdzie do wniosku, że uchybienie polegające na niezawiadomieniu skarżącego o licytacji naruszało jego prawa, postanowienie o przybiciu podlega uchyleniu (art. 991 § 2 k.p.c.), co skutkuje koniecznością wyznaczenia nowej licytacji na wniosek wierzyciela (art. 992 k.p.c.).

Podstawą sumy oszacowania jest co do zasady dokonany uprzednio opis i oszacowanie, należy jednak zaznaczyć, że ewentualny upływ terminu do zaskarżenia opisu i oszacowania nie podważa obowiązków sądu nadzorującego egzekucję wynikających z art. 960 zdanie trzecie w związku z art. 759 § 2 k.p.c. Jeżeli zatem na skutek zaskarżenia postanowienia o przybiciu i jego uchylenia w związku z niezawiadomieniem o terminie licytacji uczestnika postępowania, sąd poweźmie informację o faktach, w świetle których opis i oszacowanie sporządzono wadliwie, powinien uchylić tę czynność komornika i nakazać ponowne przeprowadzenie opisu i oszacowania (por. wyrok SN z dnia 26 stycznia 2018 r., II CSK 117/17

Uchwała SN z dnia 16 czerwca 2021 r., III CZP 60/19

Standard: 58244 (pełna treść orzeczenia)