Wysłuchanie osoby mającej być ubezwłasnowolnioną (art. 547 k.p.c.)

Przewidziane w art. 547 § 1 k.p.c. wysłuchanie uczestnika, w obecności biegłych jest obligatoryjne tylko w postępowaniu przed sądem pierwszej instancji (por. postanowienie SN z dnia 16 kwietnia 2010 r., IV CSK 470/09

Postanowienie SA w Krakowie z dnia 20 listopada 2017 r., V ACa 856/16

Standard: 57563 (pełna treść orzeczenia)

Wysłuchanie osoby mającej być ubezwłasnowolnioną przez sąd wezwany narusza art. 547 § 2 k.p.c.

Ocena, czy ubezwłasnowolnienie jest w interesie osoby mającej być ubezwłasnowolnioną, należy do sądu orzekającego, który musi po rozważeniu wszystkich okoliczności sprawy zdecydować, czy ten warunek – obok ustawowych merytorycznych przesłanek ubezwłasnowolnienia – jest spełniony. Ustawodawca uznał, że dokonanie tej oceny jest możliwe, gdy sąd orzekający w pełnym składzie, a jedynie wyjątkowo w osobie jego przedstawiciela, tj. sędziego wyznaczonego będącego członkiem jego składu, będzie miał z tą osobą bezpośredni kontakt. Dał temu wyraz w art. 547 § 1 i 2 k.p.c., wprowadzając obowiązek wysłuchania.

nie czyni zadość ustawowemu wymogowi zaniechanie osobistego wysłuchania przez skład orzekający i posłużenie się dowodem przeprowadzonym przez sąd wezwany, gdyż prawo procesowe czyni jedynie dla sędziego wyznaczonego wyłom od wspomnianej wcześniej zasady osobistego wysłuchania przez cały skład orzekający w sprawie o ubezwłasnowolnienie. Nie budzi wątpliwości, że sędzia wyznaczony (art. 547 § 2 k.p.c.) to jeden z członków składu orzekającego (por. art. 235 § 1 k.p.c.).

Wprowadzając obowiązek osobistego wysłuchania przez cały skład orzekający, a jedynie wyjątkowo przez jednego z jego członków, ustawodawca miał na uwadze, aby sędziowie podejmujący decyzję o ubezwłasnowolnieniu mieli bezpośredni kontakt z osobą, której dotyczy wniosek o ubezwłasnowolnienie, bo tylko wtedy będą mogli z całą pewnością odpowiedzialnie ocenić, czy mimo spełnienia warunków przewidzianych w art. 13 k.c. ubezwłasnowolnienie jest w interesie tej osoby. To, czy tak jest, zależy bowiem od wielu czynników leżących tak po stronie osoby, której wniosek dotyczy, jak również okoliczności obiektywnych dotyczących jej otoczenia i wpływających na funkcjonowanie w nim osoby mającej być ubezwłasnowolnioną. Ustaleniu tego służy instytucja osobistego wysłuchania przewidziana w cytowanym wcześniej przepisie.

W art. 235 § 1 k.p.c. wprowadzono bowiem wyraźną dystynkcję pomiędzy sądem wezwanym i sędzią wyznaczonym, wskazując jednoznacznie, że pierwszy z nich to inny sąd, drugi zaś to członek składu orzekającego. To rozróżnienie wyklucza możliwość utożsamiania obu instytucji i stosowania ich zamiennie także z uwagi na logiczną konstrukcję przepisu, który przybrał postać alternatywy rozłącznej. Zawsze, gdy przepis zezwala na posłużenie się dowodem uzyskanym w wyniku przeprowadzenia czynności przez sędziego wyznaczonego, chodzi o sędziego będącego członkiem składu orzekającego, jeżeli sąd orzeka w składzie wieloosobowym

Postanowienie SA w Gdańsku z dnia 25 października 2013 r., V ACa 414/13

Standard: 57545 (pełna treść orzeczenia)