Właściwość sądu pracy w sprawach służby mundurowych; reprezentacja pracodawcy

W wyroku Sądu Najwyższego z 21 kwietnia 2022 r., I PSKP 64/21 wyjaśniono, że sprawy dotyczące roszczeń ze stosunku służbowego nie są sprawami z zakresu prawa pracy, w których stroną pozwaną jest pracodawca, którym w przypadku administracji skarbowej są obecnie izby administracji skarbowej.

Roszczenie o odszkodowanie z tytułu wygaśnięcia stosunku służbowego jest wywodzone z administracyjnoprawnego stosunku służbowego (co do innych roszczeń tego rodzaju zob. np. uchwała SN (7) z dnia 26 stycznia 2006 r., III PZP 1/05; uchwała SN z dnia 8 czerwca 2010 r., II PZP 5/10). W sprawach takich stroną pozwaną powinien być Skarb Państwa reprezentowany przez właściwą Izbę Administracji Skarbowej, zastępowany przed Sądem Najwyższym wyłącznie przez Prokuratorię Generalną Rzeczypospolitej Polskiej (zob. również uchwała SN z dnia 19 lutego 2020 r., III PZP 7/19).

Zgodnie z art. 4 ust. 1 pkt 1 ustawy z 15 grudnia 2016 r. o Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej (jednolity tekst: Dz.U. z 2023 r., poz. 1109) do zadań Prokuratorii Generalnej należy wyłączne zastępstwo Skarbu Państwa przed Sądem Najwyższym. O ile zatem w postępowaniu przed sądami powszechnymi Izba Administracji Skarbowej w [..]. mogła być traktowana jako reprezentujący Skarb Państwa organ państwowej jednostki organizacyjnej, z której działalnością wiąże się dochodzone przez powoda roszczenie, o tyle z chwilą wejścia tej sprawy na etap postępowania kasacyjnego wyłączne zastępstwo przysługiwało Prokuratorii Generalnej. Oznacza to, że skargę kasacyjną mógł skutecznie i w imieniu pozwanego wnieść tylko radca Prokuratorii Generalnej (zob. także postanowienie SN z dnia 4 kwietnia 2018 r., V CSK 279/17).

Wyrok SN z dnia 9 stycznia 2024 r., III PSKP 30/23

Standard: 81973 (pełna treść orzeczenia)

W orzecznictwie Sądu Najwyższego przyjmuje się, że w sprawach z zakresu prawa pracy dotyczących spraw o roszczenia funkcjonariuszy służb mundurowych stroną jest (powinien być) Skarb Państwa. Są to przykładowo sprawy (żołnierzy zawodowych; funkcjonariuszy Służby Więziennej; funkcjonariuszy Straży Granicznej; por. uchwałę SN (7) z dnia 26 stycznia 2006 r., III PZP 1/05; funkcjonariuszy celnych; por. uchwałę SN z dnia 8 czerwca 2010 r., II PZP 5/10,), których zatrudnienie ma źródło w stosunku administracyjnoprawnym, a nie w stosunku pracy. W tym zakresie utrwalony jest w judykaturze pogląd, że takie sprawy - jako przekazane z mocy przepisów szczególnych - są rozpoznawane w postępowaniu odrębnym w sprawach z zakresu prawa pracy, ale państwowa jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej nie ma w nich własnej zdolności sądowej i procesowej (nie stosuje się art. 460 § 1 k.p.c.), gdyż nie jest pracodawcą (art. 3 k.p.), ponieważ nie istnieje stosunek pracy (por. uchwały SN z dnia 13 sierpnia 2013 r., III PZP 4/13 oraz z dnia 22 września 2016 r., III PZP 7/16; wyrok SN z dnia 16 czerwca 2009 r., I PK 226/08 i postanowienie SN z dnia 4 grudnia 2014 r., III BP 2/14).

W aspekcie materialnoprawnym w takich sprawach legitymowany biernie jest Skarb Państwa ( nie jednostka organizacyjna, w której funkcjonariusz pełni służbę, gdyż nie ma ona przymiotu pracodawcy w rozumieniu art. 3 k.p.), a w aspekcie procesowym zdolność sądową i procesową ma Skarb Państwa reprezentowany przez organ jednostki organizacyjnej, z której działalnością wiąże się dochodzone roszczenie lub organ jednostki nadrzędnej (art. 67 § 2 k.p.c.). Wobec tego obowiązują w takich sprawach zasady reprezentacji procesowej Skarbu Państwa przez Prokuratorię Generalną, w tym wyłączne zastępstwo Skarbu Państwa przed Sądem Najwyższym 

Wyrok SN z dnia 27 kwietnia 2022 r., I PSKP 64/21

Standard: 81981 (pełna treść orzeczenia)