Rozliczenia pożytków z przedsiębiorstwa w rozumieniu art. 55[1] k.c.

Odnosząc się do zagadnienia rozliczenia pożytków z przedsiębiorstwa w rozumieniu art. 55[1] KC, należy sięgnąć do zobiektywizowanej kategorii dochodu przedsiębiorstwa, jakie ono przynosi w warunkach rynkowych. Zwrócił na to uwagę Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 15 grudnia 1969 r. (III CZP 12/69) wskazując w związku z rozliczaniem pożytków i dochodów z gospodarstwa rolnego, że przy wzajemnych rozliczeniach z tytułu posiadania, pobrania pożytków i innych przychodów należy mieć na względzie, że normalny dochód, jaki przynosi gospodarstwo rolne, jest przede wszystkim wynikiem pracy i starań rolnika użytkującego to gospodarstwo. Toteż udział w takim dochodzie ze strony współspadkobierców, którzy nie przyczynili się swą pracą i staraniem do jego powstania, nie powinien przekraczać czynszu dzierżawnego, jaki w konkretnych okolicznościach byłby obiektywnie usprawiedliwiony.

Innymi słowy, chodzi o zobiektywizowaną wartość pożytków cywilnych, jaką dane przedsiębiorstwo jest w stanie przynosić w danych warunkach rynkowych, z wyłączeniem osobistej pracy współwłaściciela. Pozostaje to w zgodzie z dyspozycją art. 53 § 2 i art. 54 KC (por. także uz. postanowienia SN z dnia 15 kwietnia 2011 r., III CSK 191/10).

W stanie faktycznym sprawy, jak ustaliły Sady meriti, przedsiębiorstwo nie przynosiło w okresie relewantnym w sprawie żadnego zysku, co miało ten skutek, że jako zorganizowany zespół składników, nie miało rynkowej wartości, mierzonej bądź to czynszem dzierżawnym, bądź czynszem leasingu. Cena sprzedaży natomiast mogła być odnoszona jedynie do wartości składników je tworzących, tj. pojazdów.

W tym kontekście, brak rozliczenia pożytków, nie stanowił naruszenia powołanych w skardze przepisów, lecz był wynikiem ustalenia, że przedsiębiorstwo to nie przynosiło pożytków w rozumieniu art. 207 KC w zw. z art. 53 i art. 54 KC.

Konkludując: dochód uzyskiwany przez współwłaściciela przedsiębiorstwa w rozumieniu art. 55[1] KC dzięki jego osobistej pracy, nie jest równoznaczny z pożytkami i innymi przychodami z tego przedsiębiorstwa, podlegającymi rozliczeniu w postępowaniu działowym.

Postanowienie SN z dnia 16 grudnia 2011 r., V CSK 28/11

Standard: 56143 (pełna treść orzeczenia)