Powaga rzeczy osądzonej postanowienia umowy uznanej przez sąd za abuzywne

Ochrona zainteresowanego konsumenta nie jest absolutna. W szczególności prawo Unii nie nakłada na sąd krajowy obowiązku wyłączenia stosowania krajowych przepisów proceduralnych przyznających powagę rzeczy osądzonej orzeczeniu, nawet jeżeli pozwoliłoby to na usunięcie naruszenia przepisu zawartego w dyrektywie 93/13, niezależnie od jego charakteru, z zastrzeżeniem jednak poszanowania zasad równoważności i skuteczności (wyrok z dnia 17 maja 2022 r., Unicaja Banco, C-869/19).

Dla zapewnienia stabilności prawa i stosunków prawnych, jak też prawidłowego administrowania wymiarem sprawiedliwości istotne jest, aby orzeczenia sądowe, które stały się prawomocne po wyczerpaniu przysługujących środków odwoławczych lub po upływie przewidzianych dla wniesienia tych środków terminów, były niepodważalne (zob. podobnie wyrok z dnia 17 maja 2022 r., Unicaja Banco, C-869/19).

W sytuacji, w której uznaje się, że badanie z urzędu potencjalnie nieuczciwego charakteru warunków umowy zostało przeprowadzone i jest objęte powagą rzeczy osądzonej, przy czym badanie to nie zostało jednak uzasadnione, Trybunał orzekł, że wymóg skutecznej ochrony sądowej oznacza, iż sąd podejmujący czynności w postępowaniu egzekucyjnym musi być w stanie ocenić, również po raz pierwszy, potencjalnie nieuczciwy charakter warunków umowy, które stanowiły podstawę nakazu zapłaty wydanego przez sąd na wniosek wierzyciela i od którego dłużnik nie wniósł sprzeciwu (zob. podobnie wyrok z dnia 17 maja 2022 r., SPV Project 1503 i in., C‑693/19 i C-831/19).

Na wypadek gdyby sąd odsyłający uznał, że istnieje znaczne ryzyko, iż sprzeciw od nakazów zapłaty będących przedmiotem postępowania głównego nie zostanie wniesiony, należy przypomnieć – w odniesieniu do faktu, iż owym nakazom przysługuje powaga rzeczy osądzonej – że dla zapewnienia stabilności prawa i stosunków prawnych, jak też prawidłowego administrowania wymiarem sprawiedliwości istotne jest, aby orzeczenia sądowe, które stały się prawomocne po wyczerpaniu przysługujących środków odwoławczych lub po upływie przewidzianych dla wniesienia tych środków terminów, były niepodważalne (zob. podobnie wyrok z dnia 17 maja 2022 r., Unicaja Banco, C-869/19). To samo dotyczy, a fortiori, sytuacji, w której uznaje się, że nie przeprowadzono z urzędu żadnego badania potencjalnie nieuczciwego charakteru warunków zawartych w danej umowie

Wyrok TSUE z dnia 18 stycznia 2024 r., C-531/22

Standard: 82450 (pełna treść orzeczenia)

Artykuł 6 ust. 1 i art. 7 ust. 1 dyrektywy Rady 93/13 należy interpretować w ten sposób, że nie stoją na przeszkodzie orzecznictwu krajowemu, zabraniającemu sądowi rozpatrującemu wniesiony przez przedsiębiorcę wniosek o zasądzenie od konsumenta zapłaty pozostałej części wierzytelności wynikającej z umowy zawartej z tym konsumentem badania z urzędu nieuczciwego charakteru warunków tej umowy, jeżeli we wcześniejszym prawomocnym orzeczeniu dotyczącym innej części tej samej wierzytelności sąd ten orzekł już o ważności tych warunków w świetle tej dyrektywy. Przepisy te stoją natomiast na przeszkodzie brakowi możliwości zbadania z urzędu przez ten sąd ewentualnego nieuczciwego charakteru warunków lub części warunków umowy, które nie zostały zbadane w kontekście tego wcześniejszego orzeczenia.

Artykuł 6 ust. 1 i art. 7 ust. 1 dyrektywy 93/13 należy interpretować w ten sposób, że nie stoją na przeszkodzie orzecznictwu krajowemu, zabraniającemu sądowi rozpatrującemu wniesiony przez przedsiębiorcę wniosek o zasądzenie od konsumenta zapłaty pozostałej części wierzytelności wynikającej z umowy zawartej z tym konsumentem badania z urzędu nieuczciwego charakteru warunków tej umowy, jeżeli we wcześniejszym prawomocnym orzeczeniu dotyczącym innej części tej samej wierzytelności sąd ten orzekł już o ważności tych warunków w świetle tej dyrektywy, jeżeli to wcześniejsze orzeczenie zawiera uzasadnienie, które pozwala sądowi zidentyfikować warunki lub części warunków, które były przedmiotem kontroli w pierwszym postępowaniu, a także, nawet jeśli tylko w skrócie, powody, dla których sąd rozpoznający tę sprawę uznał, że te warunki lub części warunków nie były nieuczciwe.

Postanowienie SN z dnia 18 grudnia 2023 r., C-231/23

Standard: 82669 (pełna treść orzeczenia)