Moc wiążąca postanowienia co do istoty w postępowaniu nieprocesowym

Na podstawie art. 13 § 2 k.p.c. w postępowaniu nieprocesowym odpowiednie zastosowanie mają art. 365 i art. 366 k.p.c. Wydane w tym trybie postanowienia co do istoty sprawy korzystają więc z atrybutów prawomocności materialnej w obu jej aspektach: pozytywnym, czyli mocy wiążącej orzeczenia (art. 365 k.p.c.), i negatywnym, czyli powagi rzeczy osądzonej (art. 366 k.p.c.).

w postępowaniu nieprocesowym pozycja prawna wnioskodawcy i uczestników jest w zasadzie równorzędna – odmiennie niż sytuacja powoda i pozwanego w postępowaniu procesowym, w którym to powód określa przedmiot procesu, w tym podstawę faktyczną żądania. Nie sposób więc przyjąć, by to wyłącznie stanowisko wnioskodawcy, w tym podnoszone przez niego twierdzenia faktyczne, determinowały dopuszczalny obszar ustaleń czynionych przez sąd rozpoznający sprawę. W konsekwencji nie ma podstaw do zaaprobowania sugestii skarżących, że w razie wyjścia poza twierdzenia faktyczne wnioskodawcy, w kolejnym postępowaniu sąd, określając zakres prekluzji twierdzeń o faktach, miałby dokonywać selekcji faktów ustalonych konkretnie wskutek twierdzeń wnioskodawców i pozostałych uczestników, by następnie wyłączyć ze skutku wskazanej prekluzji ustalenia dotyczące zdarzeń następujących po okresie objętym podstawą faktyczną wniosku, będące następstwem aktywności uczestników.

Istota postępowania nieprocesowego, częstokroć nakierowanego nie tylko na ochronę praw prywatnych, lecz także na realizację interesu publicznego, jak również równorzędność pozycji wnioskodawcy i uczestników takiego postępowania, skłaniają do wniosku, że zakres ustaleń faktycznych, które mogą być poczynione przez sąd rozpoznający sprawę o stwierdzenie zasiedzenia, nie jest ograniczony wyłącznie ani datą nabycia prawa, wskazaną we wniosku o zasiedzenie, ani twierdzeniami wnioskodawcy co do faktów, z których wywodzi on zgłoszone roszczenie. Ustalenia faktyczne mogą być zatem czynione także w zakresie twierdzeń o faktach podnoszonych przez uczestników postępowania.

Postanowienie SN z dnia 7 lipca 2021 r., III CSKP 103/21

Standard: 55690 (pełna treść orzeczenia)