Zobowiązania (świadczenia) pieniężne i niepieniężne

Pojęcie zobowiązania niepieniężnego należy rozumieć szeroko (zob. np. uchwałę SN z 30 czerwca 2020 r., III CZP 67/19). Zobowiązanie ma natomiast charakter pieniężny, jeżeli jego przedmiotem jest suma pieniężna (zob. art. 358[1] § 1 k.c.). W takim przypadku dłużnik jest zobowiązany do spełnienia świadczenia polegającego na przeniesieniu do majątku wierzyciela określonej sumy pieniężnej, czy też, ujmując rzecz inaczej, zapłacie wierzycielowi określonej kwoty pieniężnej.

Wyrok SN z dnia 14 września 2023 r., II CSKP 2417/22

Standard: 82715 (pełna treść orzeczenia)

W stosunku do świadczeń pieniężnych w ścisłym znaczeniu, tj. gdy przedmiotem zobowiązania od chwili powstania jest suma pieniężna ściśle określona co do swej wysokości. W stosunku do takiego zobowiązania pieniężnego ma zastosowanie zasada nominalizmu określona w art. 358[1] § 1 k.c., według której spełnienie świadczenia następuje przez zapłatę sumy nominalnej, chyba że przepisy szczególne stanowią inaczej. Wyjątki dotyczą możliwości zastrzeżenia przez same strony mechanizmu waloryzacyjnego (art. 358[1] § 2 k.c.) oraz dokonania sądowej waloryzacji takiego świadczenia w razie istotnej zmiany siły nabywczej pieniądza po powstaniu zobowiązania (art. 358[1] § 3 k.c.). 

Inaczej jest w przypadku świadczenia pieniężnego w postaci obowiązku zapłaty odszkodowania. W stosunku do takiego zobowiązania ma zastosowanie zasada zawarta w art. 363 § 2 k.c., według której jeżeli naprawienie szkody ma nastąpić w pieniądzu, wysokość odszkodowania powinna być ustalona według cen z daty ustalenia odszkodowania, chyba że szczególne okoliczności wymagają przyjęcia za podstawę cen istniejących w innej chwili.

W razie sporu sądowego dotyczącego odszkodowania, norma zawarta w art. 363 § 2 k.c. - przy uwzględnieniu art. 316 k.p.c. - oznacza, że wysokość odszkodowania powinna zostać ustalona, co do zasady, według cen obowiązujących w chwili wyrokowania sądu, chyba że szczególne okoliczności przemawiają za przyjęciem za podstawę cen istniejących w innej chwili.

Wyrok SN z dnia 30 stycznia 2020 r., I PK 229/18

Standard: 63364 (pełna treść orzeczenia)