Wygaśnięcie zastawu w zw. ze zbyciem przedmiotu zastawu rejestrowego (art. 13 pkt 2 u.z.r.r.z. i art. 170 k.c.)

Według art. 170 k.c., w razie przeniesienia własności rzeczy ruchomej, obciążonej prawem osoby trzeciej, prawo to wygasa z chwilą wydania rzeczy nabywcy, chyba że nabywca działał w złej wierze; stosuje się tutaj odpowiednio także art. 169 §2 k.c.

Podobnie art. 13 ustawy z dnia 6 grudnia 1996 r. o zastawie rejestrowym i rejestrze zastawów (Dz. U. Nr 149, poz. 703 ze zm., a obecnie jedn. tekst: Dz. U. z 2009 r. Nr 67, poz. 569 ze zm. – dalej: „u.z.r.”) łączy ze zbyciem przedmiotu zastawu rejestrowego wygaśnięcie tego zastawu. Mimo, iż również w tym przepisie chodzi o ochronę nabywcy w dobrej wierze, przepis ten ujmuje przesłanki wygaśnięcia obciążającego prawa nieco inaczej niż art. 170 k.c. W szczególności sposób sformułowania art. 13 pkt 1 u.z.r. uzasadnia wniosek, że w drodze wyjątku od art. 7 k.c. nakłada on na nabywcę przedmiotu zastawu ciężar dowodu dobrej wiary w miarodajnej chwili – a ściślej ujmując, ciężar dowodu, wyrażających dobrą wiarę stanów w postaci braku wiedzy o zastawie i niemożności jej uzyskania przy zachowaniu należytej staranności.

Zestawienie art. 13 u.z.r. z art. 170 k.c. prowadzi do wniosku że, art. 13 u.z.r. jest przepisem szczególnym w stosunku do art. 170 k.c. i w związku z tym wyłącza jego zastosowanie. Już więc z tego powodu art. 170 k.c. nie mógł mieć zastosowania w sprawie.

Wyrok SN z dnia 4 grudnia 2009 r., III CSK 54/09

Standard: 72686 (pełna treść orzeczenia)

Zbycie rzeczy obciążonej zastawem rejestrowym powoduje wygaśnięcie tego zastawu tylko wtedy, gdy rzecz ta zalicza się do rzeczy, których zbywanie stanowi przedmiot działalności gospodarczej zastawcy.

Hipotezą art. 13 pkt 2 u.z.r.r.z. objęte są te rzeczy, które z istoty prowadzonej działalności gospodarczej stają się przedmiotem obrotu.

Prawidłowa wykładnia art. 13 pkt 2 u.z.r.r.z. musi uwzględniać wyjątkowy charakter zawartego w nim unormowania. Przewiduje on możliwość wygaśnięcia zastawu rejestrowego niezależnie od dobrej lub złej wiary nabywcy, jak i jego należytej, bądź nienależytej staranności. Rozwiązanie to podyktowane zostało potrzebą ochrony bezpieczeństwa obrotu towarowego. Obrotowi temu towarzyszy powszechna praktyka ustanawiania zastawu rejestrowego na zapasach, surowcach, półproduktach, wyrobach gotowych, podlegających stałej i szybkiej wymianie. Z tego też względu ustawodawca odstąpił od obciążania nabywców tych rzeczy skutkami ustanowienia na nich zabezpieczenia, ale w ściśle określonych granicach. Zbycie rzeczy obciążonej zastawem rejestrowym powoduje wygaśnięcie tego zastawu tylko wtedy, jeżeli rzecz ta zalicza się do rzeczy, których zbywanie stanowi istotę działalności gospodarczej zastawcy. Chodzi tu zatem o rzeczy, które nie tylko mogą być przedmiotem obrotu, ale którymi obrót wypełnia treść działalności gospodarczej zastawcy. Rzeczy pozostające jedynie w funkcjonalnym związku z taką działalnością, przydatne dla jej celów, nie spełniają tego wymagania.

Wyrok SN z dnia 1 października 2003 r., II CK 53/02

Standard: 55272 (pełna treść orzeczenia)