Wyłączenie rękojmi, gdy nieruchomość w chwili sprzedaży jest objęta dwiema księgami, w których ujawnieni są różni właściciele.

Rękojmia wiary publicznej ksiąg wieczystych przewidziana w art. 5 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece (jedn. tekst: Dz.U. z 2001 r. Nr 124, poz. 1361 ze zm.) jest wyłączona w sytuacji, gdy w chwili zbycia dla nieruchomości prowadzone są dwie księgi wieczyste, w których wpisani są różni właściciele.

W literaturze prezentowane są w tym przedmiocie dwa stanowiska, trzeba jednak stwierdzić, że przeważa pogląd, iż w opisanej na wstępie sytuacji rękojmia wiary publicznej ksiąg wieczystych nie działa. Także Sąd Najwyższy zajął takie stanowisko w uzasadnieniu wyroku z dnia 24 stycznia 2002 r. III CKN 405/99), stwierdzając, że rękojmia wiary publicznej ksiąg wieczystych jest wyłączona, gdy nieruchomość w chwili sprzedaży jest objęta dwiema księgami wieczystymi, w których ujawnieni są różni właściciele.

Istnienie dwóch ksiąg wieczystych dla jednej nieruchomości z różnymi wpisami prawa własności w sposób oczywisty nie pozwala na osiągnięcie ustawowego celu instytucji księgi wieczystej, jakim jest ustalenie stanu prawnego nieruchomości. Trzeba zatem uznać, że w tak patologicznej sytuacji ustawowe instytucje służące osiągnięciu celu prowadzenia ksiąg wieczystych nie mogą mieć zastosowania, mogłoby to bowiem prowadzić do skutków godzących w porządek prawny. Trafnie więc wskazuje się w piśmiennictwie, że w takiej sytuacji nie mogą być chronione przewidzianą w art. 5 u.k.w.h. rękojmią wiary publicznej ksiąg wieczystych wpisy dotknięte opisanymi wadami. Trafnie też stwierdził Sąd Najwyższy we wskazanym wyroku z dnia 24 stycznia 2002 r., że gdy istnieją dla jednej nieruchomości dwie księgi wieczyste z różnymi wpisami prawa własności, nie można przyjąć domniemania przewidzianego w art. 3 u.k.w.h., iż ujawnione w księdze wieczystej prawo jest wpisane zgodnie z rzeczywistym stanem prawnym.

Uchwała SN z dnia 24 października 2003 r., III CZP 70/03

Standard: 55259 (pełna treść orzeczenia)

Jeżeli Księgi zawierają odmienne wpisy w dziale II. rękojmia wiary publicznej ksiąg wieczystych jest wyłączona. Trudno bowiem wówczas przyjąć istnienie domniemania, że ujawnione w księdze wieczystej prawo jest wpisane zgodnie z rzeczywistym stanem prawnym.

Wyrok SN z dnia 24 stycznia 2002 r., III CKN 405/99

Standard: 55262 (pełna treść orzeczenia)