Hipoteka na nieruchomości stanowiącej majątek odrębny małżonka, zabezpieczająca wierzytelność z tytułu umowy pożyczki

Hipoteka ustanowiona na nieruchomości stanowiącej majątek odrębny małżonka, zabezpieczająca wierzytelność z tytułu umowy pożyczki, która została następnie uznana za nieważną w stosunku do majątku wspólnego małżonków, obciąża tę nieruchomość także po włączeniu jej na podstawie umowy majątkowej małżeńskiej do majątku wspólnego.

Wyrok ustalający nieważność umowy pożyczki w odniesieniu do majątku wspólnego Elżbiety i Grzegorza małżonków W. odnosi się wprawdzie do majątku wspólnego istniejącego w chwili zaciągania pożyczki, w chwili wydania wyroku oraz później, to jednak nie ma wpływu na istnienie wierzytelności i zabezpieczającą ją hipotekę, jest bowiem w sprawie niesporne, że w chwili zawarcia umowy pożyczki, powstania hipoteki na przedmiotowej nieruchomości oraz wydania wyroku nieruchomość ta stanowiła majątek odrębny Grzegorza W. Wynika z tego, że nie wygasła wierzytelność zabezpieczona hipoteką i z tej przyczyny nie wygasła też hipoteka (art. 94 u.k.w.h.).

Hipoteka, której dotyczy niniejsza sprawa, ustanowiona na nieruchomości stanowiącej majątek odrębny Grzegorza W., obciąża nieruchomość, a nie prawo własności (art. 65 ust. 1 u.k.w.h.). W związku z tym – jak trafnie przyjął Sąd Okręgowy – przekształcenie prawa własności przysługującego Grzegorzowi W. w prawo współwłasności łącznej Elżbiety i Grzegorza małżonków W., a więc zmiana podmiotów własności, nie ma żadnego znaczenia dla istnienia hipoteki i możliwości zaspokojenia się przez wierzyciela z nieruchomości nią obciążonej. Podstawowy cel hipoteki – określony w powołanym przepisie – polega bowiem na tym, że wierzyciel, którego wierzytelność jest zabezpieczona hipoteką może dochodzić zaspokojenia z nieruchomości bez względu na to, czyją stała się własnością, i z pierwszeństwem przed wierzycielami osobistymi właściciela nieruchomości.

Z powyższego wynika, że wspomniany wyrok i umowa majątkowa małżeńska nie mogły stanowić podstawy wykreślenia przedmiotowej hipoteki (art. 31 ust. 2 u.k.w.h. i art. 6268 § 2 k.p.c.).

Postanowienie SN z dnia 16 stycznia 2004 r., III CK 260/02

Standard: 55237 (pełna treść orzeczenia)