Uprawnienie do pobierania pożytków

Płody rolne stanowią pożytek naturalny z nieruchomości i dopóki nie zostały od niej odłączne, są jej częścią składową, która nie może być odrębnym przedmiotem prawa własności (art. 47 § 1 k.c.). Odrębność prawną uzyskują z chwilą ich odłączenia, która jest momentem decydującym o nabyciu ich własności przez uprawnionego (zob. wyrok SN z dnia 27 maja 2015 r., II CSK 502/14). Nie można się więc zgodzić z stanowiskiem, iż strona powodowa nabyła własność płodów rolnych wskutek odłączenia ich od gruntu w czasie, gdy komornik sądowy powierzył jej obowiązki dozorcy w postępowaniu egzekucyjnym.

Wyrok SN z dnia 7 marca 2017 r., II CSK 290/16

Standard: 55156 (pełna treść orzeczenia)

Uprawnienie do korzystania z rzeczy i pobierania z niej pożytków naturalnych może przysługiwać innej osobie niż właściciel, w szczególności na podstawie umowy dzierżawy.

Pożytki przypadają, w sensie własności, osobie uprawnionej do ich pobierania. O tym, kto jest tym podmiotem nie rozstrzyga art. 55 k.c. Decydują o tym instytucje prawne z zakresu prawa rzeczowego i prawa zobowiązań, czyli konkretny układ stosunków prawnych.

Pożytki naturalne, dopóki nie zostały odłączone, stanowią ex definitione części składowe rzeczy macierzystej i z tego względu nie mogą być odrębnym przedmiotem prawa własności (art. 47 § 1 k.c.). Odrębność prawną uzyskują z chwilą odłączenia, która jest momentem decydującym o nabyciu ich własności przez uprawnionego, którym, mówiąc ogólnie, jest właściciel rzeczy macierzystej, jeżeli nic innego nie wynika z umowy lub przepisu ustawy.

Uprawnienie do korzystania z rzeczy i pobierania z niej pożytków naturalnych jest samoistnym przedmiotem obrotu prawnego (por. art. 252 i 693 § 1 k.c.) i może na podstawie umowy przysługiwać innej osobie niż właściciel, w szczególności użytkownikowi (a także użytkownikowi wieczystemu) lub dzierżawcy. Może też istnieć cały szereg osób, które są związane odpowiednimi stosunkami wynikającymi z umowy i z których ostatnia w tym szeregu jest uprawniona do pobierania pożytków naturalnych (np. właściciel nieruchomości ustanawia użytkowanie na rzecz określonej osoby, która tę nieruchomość wydzierżawia innej osobie, a ta oddaje ją w poddzierżawę). O nabyciu własności tych pożytków decyduje przy tym w zasadzie stan prawny - istnienie odpowiedniego uprawnienia, a nie faktyczne posiadanie rzeczy macierzystej w chwili odłączenia, chyba że rzecz ta znajduje się w posiadaniu innej niż uprawniony osoby w dobrej wierze.

Podkreślić należy, że od umów, których przedmiotem jest uprawnienie do pobierania pożytków naturalnych, należy odróżnić umowy o przeniesienie własności takich pożytków jako rzeczy przyszłych (np. sprzedaż zboża na pniu), w tych bowiem wypadkach do przejścia pożytków na nabywcę niezbędne jest przeniesienie nań ich posiadania (art. 155 § 2 zd. drugie), samo zaś odłączenie pożytków nie jest w tym względzie wystarczające.

Wyrok SN z dnia 27 maja 2015 r., II CSK 502/14

Standard: 55155 (pełna treść orzeczenia)

Zobacz glosy