Forma uznania ojcostwa i skutki naruszenia przepisów o formie uznania ojcostwa

Naruszenie przepisów o formie uznania stanowi podstawę stwierdzenia, że czynność ta była nieważna. Uznaje się bowiem, że uznanie dziecka dokonane z niezachowaniem wymaganej formy jest czynnością bezwzględnie nieważną. W postępowaniu sądowym można w takiej sytuacji dochodzić ustalenia nieistnienia stosunku prawnorodzinnego będącego następstwem bezwzględnej nieważności uznania dziecka (art. 189 k.p.c.).

Prawo właściwe dla formy uznania dziecka, jako przesłanki jego ważności, określa przepis art. 12 d.p.p.m. [obecnie art. 25 p.p.m.], który stanowi generalnie o tym, jakie jest prawo właściwe dla formy czynności prawnych. Zgodnie z tym przepisem, forma czynności prawnej podlega prawu właściwemu dla tej czynności; wystarcza jednak zachowanie formy przewidzianej przez prawo państwa, w którym czynność zostaje dokonana. 

Ubocznie należy stwierdzić, przyłączając się do poglądu wyrażonego w postanowieniu SN z dnia 19 grudnia 2003 r., III CZP 94/03, że wykładni powyższego przepisu, zgodnie z którą uznanie dziecka za granicą w przypadku, gdy jego matka i uznający je mężczyzna są obywatelami polskimi, może nastąpić wyłącznie przed konsulem lub osobą wyznaczoną do wykonywania funkcji konsula, sprzeciwia się zarówno kontekst systemowy, jak i względy celowościowe. Celem tego przepisu jest ułatwienie obywatelom polskim dokonania uznania dziecka za granicą, umożliwienie im uznania nie tylko w formie przewidzianej przez obowiązujące tam prawo, lecz także przez złożenie oświadczenia o uznaniu przed konsulem lub osobą wyznaczoną do wykonywania funkcji konsula.

Wyrok SN z dnia 2 grudnia 2004 r., V CK 323/04

Standard: 55027 (pełna treść orzeczenia)