Dokumentowa forma czynności prawnej (art. 77[2] k.c.)
Forma czynności prawnych (art. 73 – 81 k.c.)
Ustawa procesowa różnicuje w płaszczyźnie prawnoprocesowej dowód z dokumentu sporządzonego w formie pisemnej albo elektronicznej oraz z innych dokumentów, mieszczących się wprawdzie w definicji art. 243[1] k.p.c., które jednak nie mogą być kwalifikowane jako dokumenty prywatne w świetle art. 245 k.p.c. W myśl tego przepisu dokument prywatny sporządzony w formie pisemnej lub elektronicznej stanowi dowód tego, że osoba, która go podpisała złożyła oświadczenie o treści w nim zawartej. Norma ta dotyczy więc jedynie dokumentów, o których mowa w art. 78 k.c. (a więc zawierających własnoręczny podpis wystawy) i w art. 78[1] k.c. (a więc dokumentów w postaci elektronicznej opatrznych kwalifikowanym podpisem elektronicznym). Nie dotyczy dokumentów niepodpisanych lub podpisanych w inny sposób (np. podpisem elektronicznym, niespełniającym wymaganych przez prawo cech podpisu kwalifikowanego). Innymi słowy nie obejmuje dokumentów zawierających oświadczenia w formie dokumentowej (art. 77[2] k.c.).
Rozróżnienie to ma istotne implikacje prawnoprocesowe. Do dokumentów sporządzonych w formie innej, niż pisemna lub elektroniczna nie stosuje się bowiem normy art. 253 k.p.c. Zgodnie z tym przepisem, jeżeli strona zaprzecza prawdziwości dokumentu prywatnego albo twierdzi, że zawarte w nim oświadczenie osoby, która je podpisała, od niej nie pochodzi, obowiązana jest okoliczności te udowodnić. Jeżeli jednak spór dotyczy dokumentu prywatnego pochodzącego od innej osoby niż strona zaprzeczająca, prawdziwość dokumentu powinna udowodnić strona, która chce z niego skorzystać.
Dokumenty nie posiadające cech dokumentu prywatnego w przedstawionym wyżej prawnoprocesowym rozumieniu (definiowanym przez art. 245 k.p.c.), nie korzystają z domniemań prawnych (domniemania z domniemania autentyczności oraz domniemania, że zawarte w nim oświadczenie złożyła osoba, która go podpisała jako dokumentu prywatnego). Oznacza to, że strona która na dokumenty te się powołuje i przypisuje zawarte tam oświadczenia konkretnej osobie, w przypadku sporu jest zobowiązana do udowodnienia że dokumenty zawierają oświadczenia tej osoby.
Wyrok SA w Szczecinie z dnia 30 czerwca 2022 r., I ACa 683/21
Standard: 83634 (pełna treść orzeczenia)
Dla zachowania formy dokumentowej, oprócz złożenia oświadczenia woli w postaci dokumentu w rozumieniu art. 77 [3] kc, wymagane jest nadanie temu dokumentowi cech umożliwiających ustalenie osoby składającej oświadczenie. O zachowaniu formy dokumentowej powinno przesądzać takie powiązanie oświadczenia woli z osobą, od której ono pochodzi, by pochodzenie to mogło zostać zweryfikowane przez osoby trzecie. Nie jest natomiast konieczne, by treść oświadczenia była utrwalona samodzielnie przez osobę składającą oświadczenie woli.
Z dochowaniem formy dokumentowej będziemy więc mieć do czynienia nie tylko w przypadku dokumentu w postaci tekstowej z podpisem powielanym mechanicznie (np. facsimile, kopia faksowa, zeskanowana), w postaci audialnej lub audiowizualnej, lecz także wiadomości elektronicznej (mailowej) zakończonej wpisem imienia i nazwiska składającego lub danymi pozwalającymi ustalić jego tożsamość.
Wyrok SR w w Chełmnie z dnia 3 lipca 2020 r., I C 521/19
Standard: 54999 (pełna treść orzeczenia)
Standard: 55001