Zgłoszenie przez komornika sądowi rejestrowemu zajęcia udział lub prawa wspólnika w spółce handlowej (art. 911[3] § 1 k.p.c.)

Sąd rejestrowy orzeka postanowieniem o złożeniu przez komornika do akt rejestrowych dokumentu zgłoszenia zajęcia udziału wspólnika w spółce handlowej; od postanowienia przysługuje apelacja.

Należy przychylić się do poglądu zaprezentowanego w uchwale Sądu Najwyższego z dnia 8 marca 2007 r., III CZP 7/07, że dokonane przez komornika na podstawie art. 9113 k.p.c. zgłoszenie zajęcia udziałów wspólnika podlega badaniu przez sąd rejestrowy, orzekający o złożeniu dokumentu zgłoszenia do akt rejestrowych, w zakresie obejmującym zgodność danych zawartych w zgłoszeniu z treścią wpisu w rejestrze. Oznacza to, że sąd rejestrowy musi badać, czy zawiadomienie komornika o zajęciu udziałów wspólnika dotyczy takiego wspólnika, który jest ujawniony w rejestrze jako wspólnik danej spółki, a w rezultacie orzec albo o włączeniu dokumentu zawierającego to zawiadomienie do akt rejestrowych albo o odmowie jego włączenia.

W następstwie zgłoszenia przez komornika sądowi rejestrowania faktu zajęcia udziału wspólnika w spółce handlowej, dokonanego przez złożenie do sądu rejestrowego dokumentu zawierającego te dane, nie następuje wszczęcie sprawy rejestrowej, ponieważ jest nią – zgodnie z art. 6941 § 1 k.p.c. – sprawa, w której przedmiotem postępowania jest wpis w Krajowym Rejestrze Sądowym. Okolicznością bezsporną jest, że fakt zajęcia udziału wspólnika nie podlega według przepisów ustawy o

Krajowym Rejestrze Sądowym wpisowi do określonego działu rejestru. Zgłoszenie dokonane przez komornika na podstawie art. 911[3] k.p.c. nie uruchamia również innego postępowania rejestrowego prowadzonego przez sądy. W tej sytuacji art. 694[1] § 1 i § 2 k.p.c. nie daje podstaw do stosowania przepisów kodeksu postępowania cywilnego o postępowaniu rejestrowym (art. 694[1]-694[8] k.p.c.) do postępowania wszczętego zgłoszeniem dokonanym przez komornika na podstawie art. 911[3] k.p.c.

Okoliczność, że dokonane przez komornika zgłoszenie zajęcia udziałów wspólnika nie wszczyna postępowania rejestrowego prowadzonego przez sąd, nie oznacza jednak, że można odmówić takiemu zgłoszeniu charakteru zdarzenia wszczynającego postępowanie przed sądem rejestrowym, a do takiego postępowania ustawodawca nakazuje stosować przepisy kodeksu postępowania cywilnego o postępowaniu nieprocesowym, na podstawie art. 7 u.K.Rej.S.

Konsekwencją przeprowadzonego przez sąd rejestrowy badania zgłoszenia zajęcia udziałów wspólnika, dokonanego prze komornika, jest więc wydanie przez ten sąd orzeczenia w przedmiocie złożenia dokumentu zgłoszenia do akt rejestrowych. Ponieważ na podstawie art. 7 u.K.Rej.S. do tego postępowania przed sądem rejestrowym stosuje się przepisy kodeksu postępowania cywilnego o postępowaniu nieprocesowym, a ustawa o Krajowym Rejestrze Sądowym nie stanowi w tej materii inaczej, to zgodnie z art. 516 k.p.c. orzeczenie sądu rejestrowego rozstrzygające w przedmiocie złożenia dokumentu omawianego zgłoszenia do akt rejestrowych powinno zapaść w formie postanowienia.

Nie sposób negować, że istotą sprawy przed sądem rejestrowym w postępowaniu o złożenie dokumentu do akt rejestrowych jest orzeczenie przez sąd rejestrowy w przedmiocie złożenia tego dokumentu zgłoszenia do akt rejestrowych, wydane w następstwie badania tego zgłoszenia we wskazanym wyżej dopuszczalnym zakresie badania. Wydane więc przez ten sąd postanowienie zawiera rozstrzygnięcie co do istoty tej sprawy, zatem przysługuje od niego apelacja na podstawie art. 518 zdanie pierwsze k.p.c. w związku z art. 7 u.K.Rej.S.

Uchwała SN z dnia 22 marca 2007 r., III CZP 8/07

Standard: 54596 (pełna treść orzeczenia)

Dokonane przez komornika na podstawie art. 911[3] k.p.c. zgłoszenie zajęcia udziałów wspólnika podlega badaniu przez sąd rejestrowy, orzekający o złożeniu dokumentu zgłoszenia do akt rejestrowych, w zakresie obejmującym zgodność danych zawartych w zgłoszeniu z treścią wpisów w rejestrze.

Stosownie do art. 7 u.K.Rej.S., jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, do postępowania przed sądami rejestrowymi stosuje się przepisy kodeksu postępowania cywilnego o postępowaniu nieprocesowym. W myśl tego uregulowania, do postępowania w sprawie o złożenie do akt rejestrowych zgłoszenia komornika o zajęciu udziału należy więc stosować przepisy ogólne o postępowaniu nieprocesowym (art. 506-525 k.p.c.). Przepisy te rozstrzygają zatem np. o tym, że sąd rejestrowy orzeka postanowieniem o złożeniu do akt rejestrowych zgłoszenia komornika o zajęciu udziału (art. 516 k.p.c.), a postanowienie to podlega zaskarżeniu apelacją (art. 518 k.p.c.).

Gdyby zgłoszenie komornika o zajęciu udziału miało zawsze podlegać – bez uprzedniego badania – złożeniu do akt rejestrowych, wystarczałoby ujęcie złożenia tego zgłoszenia do akt rejestrowych jako „czynności czysto technicznej”. Przyjęcie natomiast, że sąd rejestrowy orzeka postanowieniem o złożeniu do akt rejestrowych zgłoszenia komornika o zajęciu udziału, zakłada uprzednie zbadanie przez sąd rejestrowy tego zgłoszenia – co potwierdza § 197 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 19 listopada 1987 r. - Regulamin wewnętrznego urzędowania sądów powszechnych (Dz.U. Nr 38, poz. 218 ze zm.) oraz § 154 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 23 lutego 2007 r. - Regulamin wewnętrznego urzędowania sądów powszechnych (Dz.U. Nr 38, poz. 249) – i wydanie, odpowiednio do wyników badania, postanowienia o złożeniu zgłoszenia komornika do akt rejestrowych albo postanowienia o odmowie złożenia zgłoszenia komornika do akt rejestrowych.

Przyjęciu zgłoszenia komornika o zajęciu udziału do akt rejestrowych bez badania sprzeciwia się także funkcja akt rejestrowych. Jakkolwiek dane zawarte w aktach rejestrowych nie korzystają z wyrażonego w art. 17 ust. 1 u.K.Rej.S. domniemania prawdziwości, powinno się – uwzględniając, że stanowią one podstawę wpisów w rejestrze i są, zgodnie z art. 10 ust. 1 u.K.Rej.S., powszechnie dostępne – dążyć do tego, aby były prawdziwe.

W razie zgłoszenia przez komornika zajęcia udziału, sąd rejestrowy, stosując w drodze analogii art. 23 ust. 1 u.K.Rej.S., powinien badać, czy zgłoszenie to jest zgodne pod względem formy i treści z przepisami prawa. Poza tym, powinien, przez analogię do art. 23 ust. 2 zdanie drugie u.K.Rej.S., jeżeli ma uzasadnione w tym względzie wątpliwości, badać, czy dane zawarte w zgłoszeniu komornika o zajęciu udziału są zgodne z rzeczywistym stanem. 

Ze względu na cel wpisów do rejestru oraz cel złożenia zgłoszenia komornika o zajęciu udziału do akt rejestrowych, badanie to powinno objąć w szczególności zgodność danych zawartych w zgłoszeniu z treścią wpisów w rejestrze. Ich niezgodność z rzeczywistym stanem, w tym w szczególności z treścią wpisów w rejestrze, uzasadnia odmowę złożenia zgłoszenia komornika o zajęciu udziału do akt rejestrowych.

Należy jednak podkreślić, że badanie – ze wspomnianym skutkiem – zgodności danych zawartych w zgłoszeniu komornika o zajęciu udziału z rzeczywistym stanem, w tym w szczególności z treścią wpisów w rejestrze, jest uzasadnione tylko wtedy, gdy sąd rejestrowy ma w tym względzie uzasadnione wątpliwości. Przykładem takiej sytuacji jest zgłoszenie przez komornika zgłoszenia zajęcia udziałów osoby niewątpliwie już niebędącej w świetle treści rejestru wspólnikiem (art. 38 pkt 8 lit. c u.K.Rej.S.). Nie można natomiast uznać za taką sytuację przypadku, w którym zgłoszenie komornika o zajęciu udziału danej osoby nastąpiło wprawdzie już po przyjęciu przez sąd rejestrowy nowej, nieobejmującej tej osoby listy wspólników (art. 188 § 3 k.s.h.), samo jednak zajęcie tego udziału nastąpiło przed objętą tą listą zmianą w składzie wspólników (zob. w szczególności art. 910 § 2 i 3 k.p.c.). Stoją temu na przeszkodzie wyłaniające się tu problemy, w szczególności na tle art. 885 w związku z art. 902 i 909 k.p.c., gdyż kognicją sądu rejestrowego w sprawie o złożenie do akt rejestrowych zgłoszenia komornika o zajęciu udziału nie może być objęte badanie zarzutów naruszenia przepisów postępowania egzekucyjnego. Prowadziłoby to do wyręczania przez sąd rejestrowy osób zainteresowanych, którym przysługuje skarga na czynności komornika (art. 767 k.p.c.), lub osób trzecich, które mogą wytoczyć powództwo ekscydencyjne (art. 841 k.p.c.).

Uchwała SN z dnia 8 marca 2007 r., III CZP 7/07

Standard: 54595 (pełna treść orzeczenia)