Domniemanie wniosku w postępowaniach nieprocesowych

Kierując się względami pragmatyzmu oraz postulatami efektywności postępowania, w konkretnych okolicznościach, złożenie wniosku o ustanowienie służebności drogi koniecznej może także oznaczać złożenie implicite żądania o sądowe upoważnienie do dokonania podejmowanej czynności. Można odwołać się tutaj do konstrukcji „domniemania wniosku” stosowanej powszechnie i ugruntowanej wieloletnią praktyką sądową w sprawach o dział spadku (art. 681 k.p.c.). Jeżeli wniosek o dział spadku wpłynął do sądu zanim doszło do stwierdzenia nabycia spadku albo sporządzenia (zarejestrowania) aktu poświadczenia dziedziczenia, przyjmuje się, że implicite obejmuje on także żądanie dokonania stwierdzenia nabycia spadku w ramach postępowania działowego. Osobny wniosek nie jest w takiej sytuacji potrzebny; sąd właściwy do rozpoznania sprawy o dział stwierdza nabycie spadku, a po uprawomocnieniu się postanowienia orzeka o dziale.

W innych wypadkach wzgląd na ekonomię postępowania oraz wymaganie właściwego ukształtowania postępowania może obligować sąd do umożliwienia wnioskodawcy, zwłaszcza występującego bez fachowego pełnomocnika, rozszerzenia wniosku o ustanowienie służebności przez zgłoszenie żądania udzielenia upoważnienia, o którym mowa w art. 201 in fine k.c. Obowiązek sądu, mający źródło w art. 5 k.p.c. oraz w zasadach ogólnych wynikających z art. 2 i 45 ust. 1 Konstytucji, wymaga zwrócenia uwagi wnioskodawcy na ewentualną potrzebę wskazanej modyfikacji (por. uz. (7) SN z dnia 11 czerwca 2015 r., III CZP 114/12)

Postanowienie SN z dnia 24 listopada 2016 r., III CSK 394/15

Standard: 54583 (pełna treść orzeczenia)