Koszty likwidacji partii politycznej

Kosztami likwidacji partii politycznej w rozumieniu art. 48 zdanie drugie ustawy z dnia 27 czerwca 1997 r. o partiach politycznych (jedn. tekst: Dz.U. z 2001 r. Nr 79, poz. 857 ze zm.) są koszty postępowania likwidacyjnego, na które składają się wynagrodzenie likwidatora i uzasadnione wydatki związane z postępowaniem likwidacyjnym. W skład kosztów likwidacji partii nie wchodzą koszty likwidacji spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, której partia polityczna była jedynym wspólnikiem.

Regulacja, do której odsyła art. 49 u.p.p., nie zawiera definicji pojęcia "likwidacji osoby prawnej", co prowadzi do wniosku, że ustawodawca uważa je za dostatecznie zrozumiałe. W innych aktach normatywnych (np. art. 282 § 1 zdanie pierwsze i drugie k.s.h., art. 132 k.h. lub art. 122 i nast. ustawy z dnia 16 września 1982 r. – Prawo spółdzielcze, jedn. tekst: Dz.U. z 2003 r. Nr 188, poz. 1848 ze zm.) czynności likwidacyjne opisuje się jako zakończenie interesów bieżących, ściągnięcie wierzytelności, wypełnienie zobowiązań i upłynnienie majątku likwidowanego podmiotu oraz inicjowanie postępowania o dokonanie wymaganych wpisów w rejestrach. Treść tych przepisów wskazuje, że likwidację w rozumieniu art. 49 u.p.p. można utożsamiać z postępowaniem w tym przedmiocie, a to prowadzi do wniosku, iż pojęcie kosztów likwidacji oznacza to samo, co kosztów postępowania likwidacyjnego, mimo że w języku prawnym występuje również pojęcie kosztów likwidacji jako kosztów upłynnienia masy upadłości (art. 230 ust. 3 pkt 1 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. – Prawo upadłościowe i naprawcze, Dz.U. Nr 60, poz. 535 ze zm.). W tym wypadku koszty likwidacji są również częścią kosztów postępowania likwidacyjnego, a wyodrębnienie tej kategorii uzasadnia ogólny charakter tego aktu normatywnego, obejmującego upadłość zróżnicowanych podmiotów, m.in. takich, które wymagają osobnej kategorii aktywów (art. 442 tego Prawa).

Art. 49 w związku z art. 60 ust. 1 i 3 u.p.p., nawet przy uwzględnieniu rozdziału 5 Prawa o stowarzyszeniach, reguluje likwidację w szczątkowy sposób. Wywołuje to dalsze wątpliwości – wykraczające jednak poza przedstawione dwa pytania – których ślad znaleźć można w uzasadnieniu postanowienia Sądu drugiej instancji. Skutki niedostatków normatywnych łagodzi w pewnym stopniu zakaz prowadzenia działalności gospodarczej i określenie źródeł przychodów majątkowych, a wykreślenie w rozpoznawanej sprawie z ewidencji – poprzedzające likwidację – redukuje podmiotowość prawną partii i zapobiega kreowaniu nowych praw i obowiązków bez udziału likwidatora. W rezultacie, jego działanie skupia się na ogłoszeniu (zawiadomieniu) o wszczęciu likwidacji, sporządzaniu sprawozdań finansowych, prowadzeniu księgi rachunkowej w okresie likwidacji, inwentaryzacji i zabezpieczeniu majątku, sporządzeniu listy zobowiązań i planu ich zaspokojenia, ściąganiu należności, spieniężaniu aktywów i zaspokajaniu wierzycieli. Jest oczywiste, że działalność ta wymaga nakładu pracy likwidatora, za którą należy się wynagrodzenie, oraz wymaga wydatków o charakterze ogólnym lub związanych z poszczególnymi czynnościami. Są to koszty postępowania likwidacyjnego, oceniane za pomocą kryterium racjonalności i gospodarności, w czym mieszczą się również takie cechy, jak celowość i niezbędność. Temu kryterium musi być również poddana ocena wydatków na wynagrodzenie pomocników likwidatora.

Ocena dokonywana przez sąd sprawujący nadzór nad likwidacją dotyczy skonkretyzowanych działań i okoliczności uzasadniających wskazywane przez likwidatora koszty co do zasady i wysokości. Nie należą do nich świadczenia należne wierzycielom partii spełniane przez likwidatora w celu zaspokojenia ich roszczeń, ponieważ ta kategoria stanowi przedmiot i cel likwidacji, a nie koszty jej przeprowadzenia (koszty postępowania).

Uchwała SN z dnia 18 października 2007 r., III CZP 86/07

Standard: 54497 (pełna treść orzeczenia)