Zastosowanie 510 § 1 k.c. do umów zobowiązujących do przeniesienia wierzytelności przyszłych

Zgodnie z art. 510 k.c., wierzytelność istniejąca, objęta umową przelewu, przechodzi z cedenta na cesjonariusza ze skutkiem wobec dłużnika i innych osób trzecich z chwilą zawarcia tej umowy, natomiast wierzytelność przyszła, stanowiąca przedmiot umowy przelewu, może przypaść cesjonariuszowi z wszystkimi tego konsekwencjami dopiero z chwilą jej powstania (por. uzasadnienie uchwały Sądu Najwyższego z dnia 19 września 1997 r., III CZP 45/97. Skutku tego, następującego z chwilą powstania objętej umową przelewu wierzytelności przyszłej, nie tamuje wcześniejsza śmierć cedenta lub utrata przez niego zdolności do czynności prawnych.

wyrok SN z dnia 24 października 2007 r., IV CSK 210/07

Standard: 54471 (pełna treść orzeczenia)

Artykuł 510 § 1 k.c. znajduje zastosowanie także do umów zobowiązujących do przeniesienia wierzytelności przyszłych.

Sam charakter wierzytelności przyszłych nie wyklucza ich przelewu.

W kwestii dopuszczalnego zakresu i zasad przelewu wierzytelności przyszłych właściwe powinny być ogólne reguły dotyczące przelewu wierzytelności, a nawet szerzej - przeniesienia praw. Na czoło wysuwa się tu wymaganie odpowiedniego oznaczenia przedmiotu przelewu.

O ile w umowie, która ma jedynie zobowiązywać do świadczenia, przedmiot świadczenia może być oznaczony także według cech gatunkowych, o tyle w umowie, za pomocą której ma nastąpić rozporządzenie prawem, przedmiot rozporządzenia powinien być oznaczony indywidualnie. Można bowiem nabyć wyłącznie indywidualnie oznaczone prawo, a więc np. daną wierzytelność, daną rzecz (a ściśle własność danej rzeczy, itp.).

Uwzględniając, że wierzytelność przyszła może przejść na nabywcę dopiero z chwilą powstania, powyższe wymaganie należy uznać za spełnione, gdy umowa dotycząca przelewu wierzytelności przyszłej zawiera dane pozwalające ustalić w chwili zaistnienia określonej wierzytelności, iż to właśnie ona była objęta zawartą wcześniej umową.

Nie powinno budzić wątpliwości, że takimi danymi są określenie tytułu powstania wierzytelności oraz osoby dłużnika i wierzyciela. Przy założeniu tym możliwy jest więc na pewno przelew wierzytelności warunkowych i terminowych oraz innych wierzytelności przyszłych z już zawartych umów, a więc także takich, których dotyczy spór pomiędzy Bankiem a Zakładem Energetycznym.

W literaturze przedmiotu występuje natomiast kontrowersja co do możliwości dostatecznego oznaczenia, a zatem i dopuszczalności przelewu takich wierzytelności przyszłych, których powstanie jest w całości sprawą przyszłości.

Przelew wierzytelności przyszłych dostatecznie oznaczonych może nastąpić zarówno w drodze umowy, którą ma na względzie art. 510 § 2 k.c. (umowy przelewu czysto rozporządzającej), jak i umowy, której dotyczy art. 510 § 1 k.c. (umowy zobowiązująco-rozporządzającej). Nie ma bowiem powodów do niestosowania art. 510 § 1 k.c. we wspomnianym wypadku. Łączyłoby się to z koniecznością zawarcia przez strony dodatkowego porozumienia (art. 510 § 2 k.c.). Porozumienie takie, które dopiero miałoby charakter umowy rozporządzającej, dałoby się uzasadnić chyba tylko potrzebą oznaczenia przedmiotu przelewu.

Uchwała SN z dnia 19 września 1997 r., III CZP 45/97

Standard: 54470 (pełna treść orzeczenia)