Odpowiedzialność za produkt niebezpieczny za szkodę niematerialną (krzywdę)

W razie uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia sąd może przyznać poszkodowanemu przez produkt niebezpieczny odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę (art. 445 § 1 w związku z art. 449[1] § 1 k.c.).

Zgodnie z motywem 9 i art. 9 in fine dyrektywy unormowanie w tym przepisie rodzajów szkód konstytuujących pojęcie „szkody” (w rozumieniu art. 1 dyrektywy) - wśród nich szkody spowodowanej przez śmierć lub przez uszkodzenia ciała (art. 9 lit. a) - nie narusza przepisów prawa krajowego odnoszących się do szkody niematerialnej (w motywie 9 jest mowa o nienaruszaniu „prawa do zadośćuczynienia za doznany ból i cierpienie oraz inne szkody niemajątkowe”), co oznacza, że naprawienie tego rodzaju szkody zależy wyłącznie od prawa krajowego (por. wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 10 maja 2001 r., C-203/99, Henning Veedfald przeciwko Århus Amtskommune, pkt 27, 29, 32). W rezultacie państwa członkowskie mogą decydować swobodnie, czy odpowiedzialność za produkt niebezpieczny w ogóle obejmuje szkodę niematerialną (krzywdę) i - ewentualnie - jakie są przesłanki odpowiedzialności za ten rodzaj szkody.

W prawie polskim szczególna odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny (art. 4491 i n. k.c.) substytuowała odpowiedzialność opartą na ogólnej podstawie deliktowej (art. 415 k.c.), której przesłanki (w tym wina) były w praktyce łagodzone przez korzystanie z domniemań faktycznych oraz konstrukcji winy organizacyjnej i dowodu prima facie (por. wyroki SN z dnia 12 lipca 2002 r., V CKN 1112/00 i z dnia 8 listopada 2006 r., III CSK 174/06), a która obejmowała także - zgodnie z zasadami ogólnymi - odpowiedzialność za krzywdę. Sięganie do tych konstrukcji jest obecnie w zasadzie zbędne, byłoby jednak inaczej, gdyby uznać, że kodeksowy reżim odpowiedzialności za produkt niebezpieczny nie obejmuje zadośćuczynienia za krzywdę (art. 445 § 1 k.c. nie ma do niego zastosowania).

Uchwała SN z dnia 6 lipca 2021 r., III CZP 34/20

Standard: 54071 (pełna treść orzeczenia)