Uczestnicy postępowania egzekucyjnego z nieruchomości

Osoba, na rzecz której ustanowiono zakaz zbywania lub obciążania nieruchomości ujawniony w księdze wieczystej tytułem zabezpieczenia roszczenia określonego w art. 527 § 1 k.c., jest uczestnikiem postępowania egzekucyjnego toczącego się co do tej nieruchomości, na wniosek wierzycieli osoby trzeciej, uprawnionym do zaskarżenia postanowienia o przybiciu naruszającego jego prawa (art. 997 k.p.c.)

Jeżeli prawa lub roszczenia uczestników postępowania, o których mowa w art. 922 k.p.c., są ujawnione w księdze wieczystej, komornik powinien uzyskać o nich wiedzę na podstawie treści księgi. Jest zatem obowiązany zawiadomić te osoby o terminie opisu i oszacowania (art. 945 § 1 k.p.c.), a także o innych czynnościach przewidzianych ustawą (art. 763 § 2 k.p.c.), niezależnie od tego, czy uczestnicy ci zostali wskazani przez wierzyciela lub zgłosili udział w postępowaniu (por. wyrok SN z dnia 15 czerwca 2007 r., II CSK 97/07 i postanowienie SN z dnia 18 września 2014 r., V CSK 533/13). Dotyczy to także zawiadomienia o terminie licytacji, które zgodnie z art. 954 pkt 1 k.p.c. doręcza się uczestnikom postępowania.

Uchwała SN z dnia 16 czerwca 2021 r., III CZP 60/19

Standard: 53966 (pełna treść orzeczenia)

Zobacz glosy

Art. 922 k.p.c. obejmuje zbiorczą nazwą „uczestnik postępowania” jego strony, bez udziału których nie może się ono toczyć, to jest wierzyciela egzekwującego i dłużnika, oraz osoby, które mogą wystąpić w postępowaniu z uwagi na potrzebę zabezpieczenia ich praw dotyczących jego przedmiotu.

W doktrynie nie ma zgodności co do tego, czy wymienione osoby stają się uczestnikami postępowania egzekucyjnego ex lege czy dopiero po ustaleniu, że przysługują im takie prawa na nieruchomości, o losach których sąd będzie orzekał w planie podziału sumy uzyskanej z egzekucji, z uwagi na co powinny mieć zabezpieczoną możliwość udziału w czynnościach egzekucyjnych. Niewątpliwie jednak informacje o istnieniu pewnej grupy osób, na sytuację których wpłynie sprzedaż nieruchomości i podział sumy uzyskanej ze sprzedaży są możliwe do uzyskania przez komornika i nadzorujący jego czynności sąd na podstawie stanu wpisów w księdze wieczystej prowadzonej dla nieruchomości. Objęte nimi dane, ujawnione przy wniosku o dokonanie opisu i oszacowania nieruchomości (art. 943 § 1 k.p.c.) są dostateczne do wyznaczenia kręgu osób, które – jako znanych mu uczestników – komornik ma obowiązek zawiadomić o opisie i oszacowaniu (art. 945 § 1 k.p.c.). Inne osoby, które roszczą sobie prawa do nieruchomości i przedmiotów razem z nią zajętych, powinny zgłosić te prawa po ich publicznym zawiadomieniu o czynności opisu i oszacowania, a przed jej zakończeniem (art. 945 § 2 k.p.c.).

W planie podziału mogą uczestniczyć osoby, które przed zajęciem nieruchomości nabyły na niej prawa stwierdzone w opisie i oszacowaniu lub zgłoszone i udowodnione najpóźniej w dniu uprawomocnienia się postanowienia o przybiciu (art. 1036 § 1 pkt 3 k.p.c.). Nie chodzi przy tym o jakiekolwiek prawa i roszczenia dotyczące nieruchomości lub jej właściciela, ale o takie, na które zakończenie egzekucji z nieruchomości może mieć wpływ z uwagi na konieczność rozstrzygnięcia o ich losach na etapie sporządzania planu podziału sumy uzyskanej z egzekucji (art. 1000 k.p.c., zob. wyrok SN z dnia 15 czerwca 2007 r., II CSK 97/07).

Wierzyciele właściciela nieruchomości, a zatem osoby, które dysponują wydanym przeciwko niemu tytułem wykonawczym, mogą uczestniczyć w planie podziału sumy uzyskanej z egzekucji nie tylko wtedy, gdy mieli status wierzycieli egzekwujących, ale też wtedy, gdy złożą tytuł wykonawczy z dowodem doręczenia dłużnikowi wezwania do zapłaty najpóźniej w dniu uprawomocnienia się postanowienia o przysądzeniu własności nieruchomości albo najpóźniej w tym dniu uzyskali zabezpieczenie powództwa.

Postanowienie SN z dnia 16 maja 2019 r., III CZP 2/19

Standard: 55560 (pełna treść orzeczenia)