Rozstrzygnięcie wyrokiem wstępnym kwestii przyczynienia się strony do powstania szkody

Początkowo wyrażano nietrafne stanowisko, że kwestię przyczynienia się pozwanego do szkody sąd może rozstrzygnąć w wyroku wstępnym (por. orz. SN z dnia 21 marca 1952 r., C 1886/51,; z dnia 30 kwietnia 1956 r., 2 CR 885/55 i z dnia 18 listopada 1971 r., II CR 218/71). Niewątpliwie jednak przyczynienie się pozwanego do powstania szkody dotyczy wysokości szkody, dlatego powinno być rozstrzygane w wyroku końcowym.

Wyrok SN z dnia 30 marca 2011 r., III CSK 165/10

Standard: 53263 (pełna treść orzeczenia)

W wyroku wstępnym sąd nie orzeka o przyczynieniu się poszkodowanego.

Sąd Najwyższy wypowiadał się zarówno na rzecz dopuszczalności rozstrzygania o przyczynieniu się w wyroku wstępnym (por. orz. z dnia 30 kwietnia 1956 r., 2 CR 885/55, oraz wyroki z dnia 15 lipca 1975 r., I CR 441/75 i z dnia 18 listopada 1971 r., II CR 218/71), jak i przeciwko temu (por. orz. z dnia 13 grudnia 1937 r., C II 1466/37 i wyrok z dnia 6 września 1984 r., II CR 286/84).

Przepis art. 318 § 1 k.p.c., stanowiący, że sąd uznając roszczenie za usprawiedliwione w zasadzie, może wydać wyrok wstępny tylko co do samej zasady, określa wyraźnie przedmiot takiego orzeczenia. 

W przepisie brak podstaw do tego, aby wyrok wstępny zawierał jeszcze inny element; art. 318 § 1 k.p.c. zakreśla ramy wyroku wstępnego, który powinien tylko stwierdzać, że roszczenie jest w zasadzie usprawiedliwione. Przyczynienie się poszkodowanego jest kwestią wtórną, aktualną dopiero wówczas, gdy zostanie przesądzona zasada odpowiedzialności.

Nie przekonuje twierdzenie, że przyczynienie sytuuje się na pograniczu zasady i wysokości odszkodowania, gdyż wywiera ono wpływ jedynie na wysokość odszkodowania. Wynika to też z art. 362 k.c. przewidującego zmniejszenie obowiązku naprawienia szkody, co niewątpliwie odnosi się do obniżenia odszkodowania w stosunku do wysokości szkody. Trzeba także przypomnieć, że samo przyczynienie się nie przesądza, czy w ogóle, a jeżeli tak – w jakim stopniu odszkodowanie zostanie obniżone, gdyż przyczynienie stanowi tylko konieczną przesłankę zastosowania art. 362 k.c., ale ostatecznie określenie jego wysokości (odpowiednie zmniejszenie) następuje stosownie do okoliczności, a zwłaszcza do stopnia winy stron. Jest to zatem tylko jeden z elementów rozstrzygnięcia, przy czym zawsze chodzi o rozstrzygnięcie co do wysokości.

Wyrok SN z dnia 24 września 2009 r., IV CSK 207/09

Standard: 53686 (pełna treść orzeczenia)