Nadzór nad działalnością fundacji

Działania fundatora i osób będących piastunami organów fundacji mogą polegać wyłącznie na zawiadamianiu właściwych organów o ewentualnych nieprawidłowościach i żądaniu wszczęcia takich postępowań w ramach kompetencji nadzorczych.

Niezależnie od szeroko zakreślonej kognicji sądu rejestrowego w postępowaniu dotyczącym wpisu fundacji (art. 9 ust. 1 i 2 u.f.) i wpisu następczych zmian jej statutu (art. 11 ust. 2 u.f.) ustawa o fundacjach przewiduje samodzielny system nadzoru sprawowanego przez ministra właściwego ze względu na zakres jego działania oraz cele fundacji oraz przez starostę, właściwego ze względu na siedzibę tej fundacji.

Na wniosek właściwego ministra lub starosty sąd orzeka w postępowaniu nieprocesowym o zgodności działania fundacji z przepisami prawa i statutem oraz z celem, w jakim została ustanowiona (art. 12 ust. 1), w postępowaniu procesowym na podstawie pozwu właściwego ministra lub starosty o uchyleniu uchwały zarządu fundacji jako pozostającej w rażącej sprzeczności z jej celem albo z postanowieniami statutu lub z przepisami prawa (art. 13).

Właściwy minister lub starosta uznając, że działanie zarządu fundacji w istotny sposób narusza przepisy prawa lub postanowienia jej statutu albo jest niezgodne z jej celem, może wyznaczyć odpowiedni termin do usunięcia tych uchybień w działalności zarządu albo może żądać dokonania w wyznaczonym terminie zmiany zarządu, a po bezskutecznym upływie zakreślonego terminu albo w razie dalszego uporczywego działania zarządu w sposób niezgodny z prawem, statutem lub celem fundacji może wystąpić do sądu o zawieszenie zarządu i wyznaczenie zarządcy przymusowego (art. 14). Właściwy minister może również wstrzymać wykonanie lub uchylić uchwałę zarządu fundacji pozostającą w rażącej sprzeczności z jej celem albo z postanowieniami statutu fundacji lub z przepisami prawa (art. 16).

Minister podejmuje czynności przewidziane w ustawie w formie decyzji, na które przysługuje skarga do Naczelnego Sądu Administracyjnego na zasadach i w trybie określonych w Kodeksie postępowania administracyjnego (art. 20). Zadania starosty, o których mowa w ustawie, są zadaniami z zakresu administracji rządowej (art. 15a ust. 2).

Opisany system nadzorczy ma, wobec statusu i charakteru osobowości prawnej fundacji, charakter wyłączny.

Wyrok SN z dnia 27 listopada 2020 r., I CSK 756/18

Standard: 52865 (pełna treść orzeczenia)