Skuteczność wpisu prawa pierwokupu do księgi wieczystej względem osób trzecich

W odniesieniu do prawa pierwokupu ujawnionego w księdze wieczystej, skutki przewidziane w art. 17 u.k.w.h. są w literaturze przedmiotu różnie oceniane; wpis prawa pierwokupu księgi wieczystej nie prowadzi do zmian w sferze skuteczności tego prawa względem osób trzecich, stanowi podstawę do skorzystania z możliwości ubezskutecznienia bezwarunkowej umowy sprzedaży z art. 59 k.c., daje możliwość wykonania prawa pierwokupu względem bezwarunkowego nabywcy, jeżeli zostaną spełnione przesłanki do wykonania prawa pierwokupu, tzn. jeżeli zawrze on z inną osobą warunkową umowę sprzedaży, ewentualnie powoduje skuteczność względem każdoczesnego właściciela nieruchomości.

Prezentowano też stanowisko, że prawo pierwokupu wpisane do księgi wieczystej umożliwia jego wykonanie także wprost przeciwko nabywcy nieruchomości. Wychodząc z tego założenia, Tomasz T. wykonał prawo pierwokupu wobec sporządzonych w niniejszej sprawie umów bezwarunkowych. Zarówno Sąd Wojewódzki, jak i Sąd Apelacyjny nie podzieliły jednak tego poglądu przyjmując, że bezwarunkowa sprzedaż udziałów we współwłasności nieruchomości przez zobowiązanego z tytułu prawa pierwokupu osobie trzeciej, uniemożliwia wykonanie tego prawa.

Niemożność wykonania prawa pierwokupu z powodu zawarcia umowy sprzedaży bezwarunkowej, nie prowadzi do wygaśnięcia tego prawa.

Wygaśnięcie prawa pierwokupu przez jego wykonanie zachodzi jedynie wówczas, gdy dochodzi do nabycia przez uprawnionego przedmiotu (prawa) objętego prawem pierwokupu, a zatem cel ustanowienia prawa pierwokupu został zrealizowany. 

Prawo pierwokupu ujawnione w księdze wieczystej oczywiście nie wygasa wskutek zawarcia umowy bezwarunkowej. 

Wyrok SN z dnia 5 października 2001 r., III CKN 461/00

Standard: 52608 (pełna treść orzeczenia)