Nieruchomość leśna - pojęcie

Uwzględniając zasadę „jedna księga wieczysta – jedna nieruchomość”, nieruchomość może składać z różnego rodzaju użytków gruntowych, jeśli część z nich to użytki leśne, to działkę należy traktować jako nieruchomość leśną, biorąc w tym kontekście pod uwagę ewentualne ograniczenia zbycia. Tym samym działka (nieruchomość), w której skład wchodzą użytki leśne powinna być traktowana jako nieruchomość leśna. Ewentualne wyłączenia z nieruchomości wymagają wyodrębnienia geodezyjnego odrębnej działki i przeniesienia w efekcie zbycia do odrębnej księgi wieczystej założonej dla odrębnej nieruchomości. 

Wyrok SN z dnia 15 grudnia 2022 r., II CSKP 335/22

Standard: 81956 (pełna treść orzeczenia)

Zgodnie z art. 2 ust. 2 pkt 1 ustawy o ochronie gruntów rolnych i leśnych (u.o.g.r.l.), gruntami leśnymi są grunty określone jako lasy w przepisach o lasach, a zgodnie z art. 3 ust. 1 ustawy o lasach - lasem jest grunt o zwartej powierzchni co najmniej 0,10 ha, pokryty roślinnością leśną (uprawami leśnymi) - drzewami, krzewami oraz runem leśnym - lub przejściowo jej pozbawiony:

a) przeznaczony do produkcji rolnej lub

b) stanowiący rezerwat przyrody lub wchodzący w skład parku narodowego albo

c) wpisany do rejestru zabytków.

Ustalenie definicji nieruchomości leśnej wymaga w pierwszej kolejności stwierdzenia, czy za las (nieruchomość leśną) może być uznany każdy grunt o zwartej powierzchni co najmniej 0,10 ha pokryty roślinnością leśną- drzewami, krzewami oraz runem leśnym, czy też, grunt taki musi ponadto spełniać jedno z kryteriów wymienionych pod literą a, b lub c, czy też te dodatkowe kryteria dotyczą tylko gruntu o zwartej powierzchni co najmniej 0,10 ha, przejściowo pozbawionego roślinności leśnej.

Innymi słowy wyjaśnienia wymaga, czy grunt o zwartej powierzchni co najmniej 0,10 ha, pokryty roślinnością leśną jest lasem (nieruchomością leśną) w rozumieniu art. 3 ust. 1 ustawy o lasach bez względu na to, czy jest przeznaczony do produkcji leśnej albo czy spełnia jedno z pozostałych kryteriów wskazanych w punktach b i c. W kwestii tej wypowiedział się już Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 28 stycznia 2009 r. IV CSK 353/08, stwierdzając, że w świetle art. 3 pkt 1 ustawy o lasach - za las należy uznać także grunt o zwartej powierzchni co najmniej 0,10 ha, pokryty roślinnością leśną (uprawami leśnymi) - drzewami i krzewami oraz runem leśnym, który nie spełnia żadnego dodatkowego kryterium z art. 3 pkt 1 lit. a, b, i c tej ustawy (nie jest przeznaczony do produkcji leśnej, nie stanowi rezerwatu przyrody ani nie został wpisany do rejestru zabytków); dodatkowe kryteria dotyczą gruntów o obszarze co najmniej 0,10 ha przejściowo pozbawionych roślinności leśnej. Sąd Najwyższy stwierdził, że jego treść nie jest jasna a wykładnia językowa przyjmująca, iż lasem jest tylko grunt o zwartej powierzchni co najmniej 0,10 ha pokryty roślinnością leśną, o ile dodatkowo spełnia jedno z kryteriów wskazanych w punktach a, b, lub c, prowadzi do rezultatów nie do przyjęcia, bowiem a contrario należałoby uznać w jej wyniku, że nie jest lasem, np. nieruchomość o powierzchni 10 ha, pokryta roślinnością leśną, ale nie przeznaczona do produkcji leśnej ani nie stanowiąca rezerwatu przyrody i nie wpisana do rejestru zabytków.

Sąd Najwyższy w omawianym orzeczeniu uznał, że o tym, czy dana nieruchomość jest nieruchomością leśną, nie decyduje jej przeznaczenie do produkcji leśnej, lecz decyduje obszar, rzeczywisty stan gruntu oraz rzeczywisty cel, na który był wykorzystywany w chwili zawarcia zakwestionowanej umowy sprzedaży.

Sąd Najwyższy w obecnym składzie podziela tę wykładnię pojęcia „lasu”, użytego w art. 3 pkt 1 ustawy o lasach.

Wyrok SN z dnia 28 stycznia 2010 r., I CSK 258/09

Standard: 52040 (pełna treść orzeczenia)

Zgodnie z art. 3 ustawy z dnia 28 września 1991 r. o lasach (tekst jedn.: Dz. U. z 2005, Nr 45, poz. 435 z późn. zm.) w rozumieniu ustawy jest grunt:

1) o zwartej powierzchni co najmniej 0,10 ha, pokryty roślinnością leśną (uprawami leśnymi) - drzewami i krzewami oraz runem leśnym - lub przejściowo jej pozbawiony:

a) przeznaczony do produkcji leśnej lub

b) stanowiący rezerwat przyrody lub wchodzący w skład parku narodowego albo

c) wpisany do rejestru zabytków:

2) związany z gospodarką leśną zajęty pod wykorzystywane dla potrzeb gospodarki leśnej: budynki i budowle, urządzenia melioracji wodnych, linie podziału przestrzennego lasu, drogi leśne, tereny pod liniami energetycznymi, szkółki leśne, miejsca składowana drewna, a także wykorzystywany na parkingi leśne i urządzenia turystyczne."

W ustawie o lasach nie ma odpowiednika art. 92 ust. 2 ustawy o gospodarce nieruchomościami, który przy braku planów miejscowych zezwala posłużyć się formułą wykorzystywania gruntu na określony cel według zapisu w ewidencji. Prowadzi to do wniosku, że nie można przypisać oznaczeniu w ewidencji spornej nieruchomości jako "tereny różne" rozstrzygającego znaczenia. Przeciwnie, decyduje rzeczywisty stan gruntu, rzeczywisty cel, na który był wykorzystywany w chwili zawarcia kwestionowanej umowy.

Wyrok SN z dnia 28 stycznia 2009 r., IV CSK 353/08

Standard: 53222 (pełna treść orzeczenia)