Spór o prawo własności w rozumieniu art. 618 § 1 k.p.c.

W sprawie o zniesienie współwłasności spór o prawo własności, w rozumieniu art. 618 § 1 k.p.c., może być rozstrzygany jedynie pomiędzy współwłaścicielami, a nie między nimi, a osobami trzecimi (tak też Sąd Najwyższy w postanowieniu z 26 marca 2014 r., V CSK 686/13).

Postanowienie SN z dnia 29 czerwca 2023 r., II CSKP 592/22

Standard: 73708 (pełna treść orzeczenia)

Do sporów o własność nieruchomości w rozumieniu art. 618 § 1 k.p.c. należy żądanie stwierdzenia, że jeden ze współwłaścicieli (współspadkobierców) nabył rzecz wspólną na własność przez zasiedzenie, żądanie to powinno więc podlegać rozpoznaniu w sprawie o zniesienie współwłasności nieruchomości, której dotyczy. Konieczność rozpoznania tego wniosku w postępowaniu o zniesienie współwłasności powoduje, że traci on swoją odrębność procesową, wtapiając się w to postępowanie (por. postanowienie SN z dnia 26 marca 2002 roku, IV CKN 38/01)

Z art. 688 k.p.c. w związku z art. 618 § 2 i 3 k.p.c. wynika nie tylko, że w postępowaniu o dział spadku sąd jest uprawniony do ustalenia składu majątku spadkowego, lecz ponadto, że w czasie trwania tego postępowania sąd jest wyłącznie właściwy do rozstrzygnięcia sporu między uczestnikami postępowania o to, czy konkretny przedmiot majątkowy należy do spadku. Spory o własność w rozumieniu art. 688 k.p.c. w związku z art. 618 § 1 k.p.c. kreuje podniesiony przez jednego ze spadkobierców lub przez kilku z grona spadkobierców zarzut, że nabył (nabyli) oni rzecz należącą do spadku na własność przez zasiedzenie.

Sprawa zmierzająca do zbadania przesłanek decydujących o nabyciu składnika majątku spadkowego na własność przez jednego ze spadkobierców w drodze zasiedzenia jest więc typową sprawą o „prawo własności” w rozumieniu art. 618 § 1 k.p.c. Mieści się też w pojęciu sporu o to, czy pewien przedmiot, w tym i nieruchomość, należy do spadku w rozumieniu art. 685 k.p.c. (por. postanowienie SN z dnia 16 grudnia 2011 roku, V CSK 24/11, uchwała pełnego składu Izby Cywilnej z 15 grudnia 1969 r., III CZP 12/69).

Postanowienie SN z dnia 12 września 2014 r., I CSK 626/13

Standard: 56117 (pełna treść orzeczenia)

Obowiązkiem sądu prowadzącego postępowanie działowe jest wyjaśnienie, czy toczy się postępowanie w sprawach wymienionych w art. 618 § 1 k.p.c., a obowiązkiem sądu prowadzącego takie postępowanie jest wyjaśnienie, czy nie zostało wszczęte postępowanie działowe. Obowiązkiem zaś sądu drugiej instancji jest usunięcie stanu niezgodnego z prawem. W razie więc stwierdzenia, że spór o prawo własności przedmiotu mogącego wchodzić do spadku został wszczęty po wszczęciu postępowania działowego, należało wyrok uchylić, bez konieczności zniesienia postępowania, i przekazać sprawę sądowi prowadzącemu postępowanie o dział spadku. Jedyny wyjątek określa art. 618 § 2 zdanie trzecie k.p.c., zgodnie z którym jeżeli postępowanie o zniesienie współwłasności zostało wszczęte po wydaniu wyroku, przekazanie następuje tylko wówczas, gdy sąd drugiej instancji uchyli wyrok i sprawę przekaże do ponownego rozpoznania

Wyrok SN z dnia 8 lutego 2012 r., V CSK 49/11

Standard: 68971 (pełna treść orzeczenia)