Kumulacja żądania zaniechania dalszych naruszeń i usunięcia skutków naruszenia dobra osobistego

Stan zagrożenia naruszenia dóbr osobistych może występować niejako samoistnie (np. przygotowanie do druku kompromitujących daną osobę materiałów) albo być konsekwencją dokonanego już w przeszłości naruszenia dóbr osobistych, z czego można wnioskować, iż naruszenie może wystąpić ponownie. W tej sytuacji nie ma przeszkód, aby poszkodowany mógł łączyć żądanie zaniechania dalszych naruszeń z żądaniem usunięcia skutków naruszenia dobra osobistego.

Użyte w art. 24 § 1 zdanie drugie k.c. sformułowanie „może on także żądać” nie pozostawia wątpliwości, że określenie roszczenia niemajątkowego należy do poszkodowanego. Nie powinno także budzić zastrzeżeń, że poszkodowany może w razie dokonanego już naruszenia dobra osobistego wystąpić jedynie z roszczeniem prewencyjnym.

Złożenie stosownego oświadczenia jako sposobu usunięcia skutków naruszenia dobra osobistego, zostało przez ustawodawcę wymienione przykładowo. Poza tym liczba i rodzaj środków mających doprowadzić do usunięcia skutków naruszenia dóbr osobistych, nie zostały przez ustawodawcę wymienione, a przeciwnie posłużono się ogólnym pojęciem „czynności potrzebne do usunięcia jego skutków”.

Jeżeli więc poszkodowany precyzuje tę czynność domagając się jej podjęcia przez sprawcę, a sąd uzna, że ta czynność nie jest odpowiednia do okoliczności, w których doszło do naruszenia dóbr osobistych, to władny jest, nie naruszając art. 321 § 1 k.p.c., zobowiązać sprawcę do podjęcia innej czynności.

Odmiennie należy natomiast ocenić sytuację, w której poszkodowany żąda jedynie zastosowania środka ochrony o charakterze prewencyjnym (zakaz naruszania dóbr osobistych w przyszłości), a sąd nakazuje podjąć czynność potrzebną do usunięcia skutków naruszenia dóbr osobistych i zakazuje ich naruszania w przyszłości. Takie rozstrzygnięcie narusza art. 321 § 1 k.p.c.

Wyrok SN z dnia 16 lutego 2005 r., IV CK 519/04

Standard: 51794 (pełna treść orzeczenia)