Zbieg uprawnień z art. 691 k.c. i ekspektatywy nabycia prawa własności lokalu mieszkalnego
Wstąpienie w stosunek najmu (art. 691 k.c.) Zbieg roszczeń w prawie cywilnym
Jak wynika z ustaleń tylko śmierć H.B. przeszkodziła w zakończeniu procedury stania się właścicielką zajmowanego lokalu mieszkalnego, po czym, co niesporne spadkobierczynią powstałej ekspektatywy prawa została powódka w wyniku dziedziczenia, a następnie działu spadku.
Powódka ma dwa uprawnienia: jedno ustawowe o charakterze obligacyjnym na podstawie art. 691 k.c. oraz drugie - prawo rzeczowe, wynikające z ekspektatywy nabycia prawa własności lokalu mieszkalnego. Prawa te nie kolidują wszakże ze sobą, lecz występują równolegle, z tym oczywiście, że prawo z ekspektatywy idzie dalej i zgodnie z powszechnym stanowiskiem orzecznictwa oraz doktryny, jeżeli jest prawem majątkowym przynależnym spadkodawcy, to jest dziedziczne, wchodząc do masy spadkowej. Ekspektatywa jest prawem podmiotowym określanym jako tymczasowe, to znaczy takie, które stanowi wiązkę uprawnień określonego podmiotu wynikających z prawa, którego dotyczy, ale do pełnej realizacji tego prawa, już nie jako tymczasowego, w tym także jego formalnego uzyskania wymagane jest dodatkowe zachowanie, będące czynnością faktyczną lub prawną.
Powódki nie można w swoisty sposób ukarać za to, że ma więcej uprawnień niż zdarza się to z reguły, nie można zwłaszcza jej pozbawić oczywistych, stwierdzonych uprawnień spadkowych. Ma więc ona możliwość dokonania wyboru, które z praw chce realizować. Jeżeli wybrałaby wstąpienie w prawa dotychczasowego najemcy lokalu mieszkalnego, stałaby się podmiotem umowy najmu i chcąc w przyszłości lokal ten, za zgodą właściciela nabyć na własność po wyodrębnieniu, wykonywałaby już własne prawo na warunkach ustalonych na daną chwilę. Jeżeli wybór dotyczyłby zrealizowania praw spadkowych wynikających z działu spadku, a tak można rozumieć czynności podejmowane przez powódkę, to do czasu stania się właścicielką ma wystarczający tytuł prawny do zajmowania lokalu mieszkalnego
Wyrok SN z dnia 4 grudnia 2019 r., I CSK 506/18
Standard: 51069 (pełna treść orzeczenia)