Zwrot wypłaty otrzymanej wbrew przepisom prawa lub postanowieniom umowy
Zwrot wypłaty otrzymanej wbrew przepisom prawa lub postanowieniom umowy (art. 198 k.s.h.)
Żeby zobaczyć pełną treść należy się zalogować i wykupić dostęp.
W świetle art. 198 k.s.h. niedopuszczalne jest dokonywanie bez podstawy prawnej jakichkolwiek przesunięć majątkowych między wspólnikami a spółką, a wypłatą o której mowa w tym przepisie jest każda wypłata niezgodna z przepisami prawa lub postanowieniami umowy spółki.
Ochrona przewidziana w art. 198 k.s.h. ma na celu zapewnienie integralności majątku spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, zatem wspólnicy mogą uzyskać ze spółki tylko wypłaty, które są przewidziane w przepisach k.s.h.
Przepis art. 198 § 1 k.s.h. obejmuje swoim zakresem wszelkie sytuacje, w których wspólnik spółki z ograniczoną odpowiedzialnością uzyskał świadczenie pieniężne od spółki, które nie znajduje uzasadnienia w przepisach prawa lub umowie.
Zgodnie z art. 198 § 4 k.s.h. roszczenie o zwrot wypłaconych środków spółki przedawnia się z upływem trzech lat, licząc od dnia wypłaty, z wyjątkiem roszczeń wobec odbiorcy, który wiedział o bezprawności otrzymanej wypłaty. W tym ostatnim przypadku przyjąć należy, iż roszczenie przedawnia się według terminu ogólnego, który do czasu wejścia w życie zmian z dniem 9 lipca 2018 roku wynosił - zgodnie z art. 118 k.c. - 10 lat.
Wyrok SA w Szczecinie z dnia 27 listopada 2020 r., I AGa 72/20
Standard: 51080 (pełna treść orzeczenia)
Zgodnie z art. 198 § 1 ksh wspólnik, który wbrew przepisom prawa lub postanowieniom umowy spółki otrzymał wypłatę (odbiorca), obowiązany jest do jej zwrotu. Członkowie organów spółki, którzy ponoszą odpowiedzialność za taką wypłatę, odpowiadają za jej zwrot spółce solidarnie z odbiorcą. Przepis ten ma zastosowanie do wypłat zaliczek na poczet dywidendy.
Przez organy spółki z art. 198 § 1 ksh należy rozumieć zarząd spółki, radę nadzorczą oraz komisję rewizyjną. Odpowiedzialność członków tych organów jest uzależniona od tego, czy można im przypisać odpowiedzialność za dokonaną wypłatę. Ciężar wykazania odpowiedzialności spoczywa na podmiocie wywodzącym z tego skutki prawne (art. 6 kc). Odpowiedzialność wynikać będzie zarówno z działania (dokonania wypłaty), jak i zaniechania (np. brak sprzeciwu) przy jednoczesnym niezachowaniu należytej staranności.
Przepisy art. 198 ksh są przepisami bezwzględnie obowiązującymi, co oznacza, że odpowiedzialność tam określona nie może być ograniczona ani wyłączona. Wskazuje na to brzmienie § 3 art. 198 ksh.
Zakaz zwolnienia z odpowiedzialności dotyczy wszystkich podmiotów wskazanych w tym przepisie. Zwolnienie z odpowiedzialności nie może być dokonane w żaden sposób, tj. ani przed jej powstaniem, np. poprzez umowne "usankcjonowanie" wypłat niezgodnych z bezwzględnie obowiązującymi przepisami prawa, ani już po jej powstaniu, np. poprzez zawarcie ugody, zwolnienie z długu.
Zobowiązanym do zwrotu świadczenia otrzymanego wbrew przepisom prawa lub postanowieniom umowy spółki jest przede wszystkim osoba, która będąc wspólnikiem otrzymała takie świadczenie. Obowiązek zwrotu otrzymanego świadczenia ciąży na podmiocie będącym wspólnikiem w chwili otrzymywania świadczenia i nie wygasa z chwilą utraty przez niego statusu wspólnika po tym zdarzeniu, ponieważ obowiązek zwrotu świadczenia nie jest obowiązkiem wynikającym z udziału.
Zobowiązanym do zwrotu świadczenia otrzymanego wbrew przepisom prawa lub postanowieniom umowy spółki jest przede wszystkim osoba, która będąc wspólnikiem otrzymała takie świadczenie. Obowiązek zwrotu otrzymanego świadczenia ciąży na podmiocie będącym wspólnikiem w chwili otrzymywania świadczenia i nie wygasa z chwilą utraty przez niego statusu wspólnika po tym zdarzeniu, ponieważ obowiązek zwrotu świadczenia nie jest obowiązkiem wynikającym z udziału. Z tego względu nabywca udziału nie odpowiada ze zbywcą solidarnie na zasadzie art. 186 § 1 ksh.
Obowiązek wspólnika zwrotu otrzymanej wypłaty jest niezależny od jego winy, czy też pozostawania w dobrej albo złej wierze. Przesłankami odpowiedzialności wspólnika są: otrzymanie świadczenia wbrew przepisom prawa lub postanowieniom umowy spółki oraz bycie wspólnikiem spółki w chwili otrzymania od niej świadczenia.
Zakaz wypłat nie ogranicza się jedynie do wypłat dokonanych wbrew przepisom ksh, ale także wszelkich innych wypłat, które są nienależne w rozumieniu art. 410 kc. Za szeroką interpretacją art. 198 ksh przemawia jego cel, tj. ochrona odrębnego majątku spółki od bezprawnych uszczupleń dokonywanych przez wspólników i zapewnienie integralności majątku spółki.
Sprzeczność z przepisami prawa oznacza sprzeczność z dowolnymi przepisami powszechnie obowiązującymi. Nie jest więc ona ograniczona tylko do sprzeczności z ustawą, czy tym bardziej tylko do sprzeczności z przepisami prawa spółek, w szczególności jedynie z przepisami ksh.
Wypłatą bezprawną jest wypłata, którą wspólnik otrzymuje wbrew przepisom prawa lub postanowieniom umowy spółki. Wystarczy sprzeczność z jednym z tych źródeł norm.
Członkowie organów spółki, którzy ponoszą odpowiedzialność za taką wypłatę, odpowiadają za jej zwrot spółce solidarnie z odbiorcą.
Absolutorium wyłącza odpowiedzialność na podstawie art. 293 ksh, ale nie wyłącza odpowiedzialności na podstawie art. 198 ksh bowiem wynika to przede wprost z treści art. 198 § 3 ksh. Udzielenie absolutorium nie ochroni więc członka organu przed odpowiedzialnością na podstawie art. 198 § 1 zd. 2 ksh.
Wyrok SR w Bydgoszczy z dnia 23 maja 2018 r., VIII GC 235/18
Standard: 50890 (pełna treść orzeczenia)