Względnie obowiązujący charakter art. 703 k.c.

Sąd Apelacyjny w całości podziela stanowisko Sądu Okręgowego co do względnie obowiązującego charakteru art. 703 k.c. Zgodnie z tym przepisem, jeżeli dzierżawca dopuszcza się zwłoki z zapłatą czynszu co najmniej za dwa pełne okresy płatności, a w wypadku gdy czynsz jest płatny rocznie, jeżeli dopuszcza się zwłoki z zapłatą ponad trzy miesiące, wydzierżawiający może dzierżawę wypowiedzieć bez zachowania terminu wypowiedzenia. Jednakże wydzierżawiający powinien uprzedzić dzierżawcę, udzielając mu dodatkowego trzymiesięcznego terminu do zapłaty zaległego czynszu.

Sąd Najwyższy przyjął w wyroku z dnia 15 lipca 2010 r., IV CSK 33/10, że art. 703 k.c. ma charakter względnie obowiązujący. Podkreślił, że z treści tego artykułu nie wynika jego imperatywny charakter, zwłaszcza w kontekście wyrażonej w art. 353[1] k.c. zasady swobody umów.

Artykuł 703 k.c. nie wyłącza tej zasady, przede wszystkim ze względu na ogólny charakter przepisów prawa zobowiązaniowego o umowie dzierżawy. Nie stanowią one norm bezwzględnie obowiązujących ze względu na interes stron lub bezpieczeństwo obrotu.

Przepis art. 704 k.c., także dotyczący wypowiedzenia dzierżawy, zawiera zastrzeżenie "w braku odmiennej umowy", co świadczy o celowym umieszczeniu tam tego sformułowania, a pominięciu go w przepisie poprzedzającym. Wykładnia językowa i systemowa przemawiają więc za potraktowaniem art. 703 k.c. jako przepisu względnie obowiązującego.

Przyjętemu poglądowi nie sprzeciwia się cel unormowania, czyli ochrona dzierżawcy długoterminowego. Sąd Najwyższy wskazał, że dzierżawca, zawierając umowę w celu prowadzenia działalności gospodarczej, nie jest stroną słabszą wobec wydzierżawiającego właściciela. Nie można też utożsamiać sytuacji stron w umowie dzierżawy z sytuacją najemcy mieszkania wobec wynajmującego, ponieważ są to odmienne relacje prawne.

W uchwale z dnia 15 lipca 2010 r., sygn. III CZP 52/12 Sąd Najwyższy potwierdził, że wykładnia systemowa i funkcjonalna przemawia za przyjęciem, że art. 703 zdanie drugie k.c. zawiera przepis dyspozytywny.

Wyrok SA w Krakowie z dnia 10 września 2015 r., I ACa 718/15

Standard: 5285 (pełna treść orzeczenia)