„Powołanie” do zarządu w rozumieniu art. 201 § 4 i art. 368 § 4 k.s.h.

Powołanie, jako termin wprowadzony w art. 201 § 4 k.s.h. jest ogólnym terminem obejmującym każdą formę prowadzącą do nawiązania stosunku organizacyjnego do pełnienia funkcji.

Powołanie do zarządu należy pojmować w kategorii czynności prawnej w ramach, której wyrażony zostaje akt woli organu/podmiotu/osoby powołującej do zarządu, która materializuje się z chwilą sformułowania aktu powołania, inicjując stosunek organizacyjny (korporacyjny) powołanej osoby ze spółką na podstawie, którego dana osoba zyskuje status członka zarządu i realizuje związane z tym statusem prawa i obowiązki.

W aprobowanym przez Sąd odwoławczy w niniejszym składzie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 19.11.2013r., I PK 120/13 podkreślono, że powołanie w skład zarządu spółki kapitałowej (por. art. 201 § 4 i art. 368 § 4 k.s.h.) jest tylko aktem inwestytury na określoną funkcję i na mocy tego powołania nie powstaje stosunek pracy. 

Następstwem nawiązanego stosunku organizacyjnego może być nawiązanie stosunku obligacyjnego, na przykład umowa o pracę, umowa o zarządzanie (wyrok SN z dnia 11 maja 2009r., I UK 15/09), w którym podkreślono, że członek zarządu spółki kapitałowej może być zatrudniony na podstawie umowy o pracę, ale może też wykonywać swoje czynności na podstawie stosunków o charakterze cywilnoprawnym). Okoliczność, że członek zarządu może być pracownikiem spółki, wynika z brzmienia art. 203 § 1 zd. 2 k.s.h.

Na płaszczyźnie formalnej powołanie przyjmie różną postać w zależności od statusu tego, kto do zarządu powołuje. Jeżeli kompetencję w omawianym zakresie zachowuje zgromadzenie wspólników czy rada nadzorcza, akt powołania przyjmie postać uchwały zgromadzenia wspólników/rady nadzorczej. Natomiast, jeżeli zarząd jest kreowany np. przez poszczególnych wspólników albo inne osoby, akt powołania nastąpi w drodze oświadczenia tych osób. Powołania do zarządu w żadnym razie nie należy jednakże utożsamiać z powołaniem w rozumieniu prawa pracy (zob. wyrok SN z 19.11.2013r., I PK 120/13 i wyrok SN z 02.12.2004r., I PK 51/04). 

Od stosunku organizacyjnego (korporacyjnego) należy odróżnić stosunek pracy lub inny stosunek dotyczący pełnienia funkcji członka zarządu, o jakim mowa w art. 203 § 1 zd. 2 k.s.h. (zob. wyrok SN z 23.03.2012r., II PK 169/11).

Wyrok SA w Gdańsku z dnia 21 marca 2018 r., III AUa 1266/17

Standard: 50352 (pełna treść orzeczenia)

W orzecznictwie sądowym istotnie przez długi okres dominował pogląd dopuszczający oparcie stosunków pracy w spółkach kapitałowych na akcie powołania. Był on oparty na określonej interpretacji pojęcia odrębnych przepisów, przez które rozumiano również akty tego rodzaju, jak: statut spółki, umowa spółki czy uchwała określonych organów spółki.

Aktualne orzecznictwo sądowe konsekwentnie przyjmuje, że przepisy kodeksu spółek handlowych nie są tymi "odrębnymi przepisami" w rozumieniu art. 68 § 1 k.p. Przykładowo, w wyroku z dnia 13 października 1998 r., I PKN 345/98) Sąd Najwyższy stwierdził, że przepisy kodeksu handlowego (dotyczy to odpowiednio obowiązującego od dnia 1 stycznia 2001 r. kodeksu spółek handlowych) i prawa bankowego, przewidujące powoływanie członków zarządu spółki akcyjnej (banku), nie są odrębnymi przepisami upoważniającymi do nawiązywania stosunku pracy na podstawie powołania (art. 68 § 1 k.p.). Z kolei w wyroku z dnia 14 lutego 2001 r., I PKN 258/00) Sąd Najwyższy stwierdził, że powołanie do zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, jak i odwołanie, powoduje tylko powstanie lub ustanie stosunku organizacyjnego. O tym, czy spółkę z członkiem zarządu łączy inny stosunek prawny decydują zdarzenia, takie jak na przykład zawarcie umowy o pracę lub umowy zlecenia.

Wyrok SA w Gdańsku z dnia 28 czerwca 2017 r., III AUa 1989/16

Standard: 18102 (pełna treść orzeczenia)