Odpowiedzialność osobista i odpowiedzialność rzeczowa

Źródłem odpowiedzialności rzeczowej są oznaczone czynności prawne rodzące odpowiedzialność określonymi przedmiotami majątkowymi niezależnie od tego w czyim majątku aktualnie się one znajdują. W obecnym porządku prawnym czynnościami skutkującymi powstanie odpowiedzialności rzeczowej są m.in. ustanowienie hipoteki i zastawu (w różnych jego formach). Dłużnik rzeczowy nie ma prawnego obowiązku świadczenia na rzecz wierzyciela celem wygaszenia zabezpieczonej na jego majątku wierzytelności. Warunkiem skutecznego dochodzenia zaspokojenia z tego majątku (nieruchomości) jest uzyskanie przez wierzyciela tytułu wykonawczego, zasądzającego od właściciela nieruchomości zabezpieczoną wierzytelność. 

Wyrok SN z dnia 6 września 2013 r., V CSK 359/12

Standard: 50337 (pełna treść orzeczenia)

W nauce prawa wyróżnia się odpowiedzialność osobistą i odpowiedzialność rzeczową. Odpowiedzialnością osobistą nazywana jest odpowiedzialność polegająca na tym, że dłużnik ponosi odpowiedzialność majątkową za swój dług i odpowiada całym swoim majątkiem, jaki ma w chwili prowadzenia przeciwko niemu egzekucji. W istocie chodzi więc o odpowiedzialność majątkową, a nazywanie jej osobistą łączy się z reminiscencjami dawnej odpowiedzialności polegającej na skierowaniu przymusu do osoby dłużnika.

Od odpowiedzialności osobistej trzeba odróżnić odpowiedzialność rzeczową, która polega na tym, że wierzyciel może dochodzić zaspokojenia swojej wierzytelności z wartości, jaką stanowi indywidualnie oznaczona rzecz. Odpowiedzialność tę ponosi każdoczesny właściciel rzeczy, którym nie musi być dłużnik. Odpowiedzialność tego typu powstaje na przykład w razie obciążenia rzeczy hipoteką, zastawem lub prawem dożywocia (art. 910 k.c.)

Wyrok SN z dnia 7 lutego 2007 r., III CSK 227/06

Standard: 50336 (pełna treść orzeczenia)