Reprezentowanie spółki przez komplementariusza w umowach z nim samym

Zasady reprezentacji określone art. 117 k.s.h. umieszczone zostały w rozdziale dotyczącym stosunków spółki z osobami trzecimi. Z treści tego przepisu nie można wywodzić, że ustawa pozwala komplementariuszowi na reprezentowanie spółki w umowach z nim samym.

W odniesieniu do spółek kapitałowych prawo wprost wyraża zasadę ograniczającą kompetencje zarządu i wyłączającą prawo do reprezentacji przez zarząd w umowach i sporach z członkiem tego organu (art. 210 k.s.h. i art. 379 k.s.h.).

Wobec treści art. 33[1] k.c. regulacje te należy stosować odpowiednio do spółek osobowych.

Oznacza to, że w przypadku umowy zawieranej przez spółkę jawną ze wspólnikiem takiej spółki, spółka powinna być reprezentowana przez pełnomocnika ustanowionego przez pozostałych wspólników (względnie przez tych wspólników). Jeśli nie jest możliwe aby spółkę reprezentował inny wspólnik lub pełnomocnik przezeń ustanowiony (np. wskutek umownego pozbawienia prawa pozostałych wspólników do reprezentacji - art. 40 k.s.h.) rozważać należy reprezentację spółki (w umowie z jedynym wspólnikiem uprawnionym do reprezentacji) przez kuratora na podstawie art. 42 k.c. w zw. z art. 33[1] k.c.

Wobec treści art. 103 §1 k.s.h. reguły te stosować należy odpowiednio do spółki komandytowej.

Bez znaczenia jest podnoszona w zażaleniu kwestia, kto składał oświadczenie w imieniu komplementariusza jako strony umowy (wierzyciela). Istotne jest, to, że strona umowy (komplementariusz) składała oświadczenie w imieniu spółki komandytowej zobowiązując się do spełnienia oznaczonego świadczenia pieniężnego (na rzecz wspólnika działającego w jej imieniu).

zawarcie umowy przez spółkę komandytową reprezentowaną przez komplementariusza z tymże komplementariuszem mogłoby być uznane za skuteczne jedynie w przypadku określonym w odpowiednio zastosowanym art. 108 k.c. (a więc w odniesieniu do osób prawnych i podmiotów o których mowa w art. 33 1 k.c. - w sytuacji ze względu na treść czynności prawnej wyłączona jest możliwość naruszenia interesów spółki komandytowej.

W judykaturze wyjaśniono, że norma art. 108 k.c. odwołuje się do treści czynności prawnej, a więc możliwość naruszenia interesów spółki musi być oceniana uprzednio - w świetle treści umowy i przy uwzględnieniu zobiektywizowanych reguł. Nie jest też wymagane ustalenie, że w świetle treści umowy faktycznie doszło do naruszenia interesu osoby reprezentowanej. Wystarczającą podstawą uznania, że wspólnik nie miał prawa reprezentowania spółki w umowie, której jednocześnie był stroną jest to, by przedmiot umowy i sposób regulacji narażać mógł interes spółki na naruszenie. Zatem w każdej sytuacji, gdy przez umowne ukształtowanie stosunku prawnego reprezentowana spółka może (potencjalnie) ponieść uszczerbek w swoich interesach, wspólnik wyłączony jest od jej reprezentacji.

Postanowienie SA w Szczecinie z dnia 17 września 2018 r., I AGz 87/18

Standard: 50298 (pełna treść orzeczenia)