Rozwiązanie stowarzyszenia przez sąd (art. 29 ust. 1 pkt 3 )

Skarżący zarzucał, że Konstytucja w art. 13 wyczerpująco określa przesłanki zakazu istnienia organizacji. Zgodnie z tym przepisem zakazane jest istnienie partii politycznych i innych organizacji odwołujących się w swoich programach do totalitarnych metod i praktyk działania nazizmu, faszyzmu i komunizmu, a także tych, których program lub działalność zakłada lub dopuszcza nienawiść rasową i narodowościową, stosowanie przemocy w celu zdobycia władzy lub wpływu na politykę państwa albo przewiduje utajnienie struktur lub członkostwa.

Z przepisu art. 29 ust. 1 pkt 3 wynika natomiast, że sąd może rozwiązać stowarzyszenie, jeżeli jego działalność wykazuje rażące lub uporczywe naruszanie prawa albo postanowień statutu i nie ma warunków do przywrócenia działalności zgodnej z prawem lub statutem.

Gdyby uznać, jak chce skarżący, że podstawą rozwiązania jakiejkolwiek organizacji mogły być wyłącznie określone w Konstytucji przesłanki zakazujące jej istnienia, to należałoby wykluczyć możliwość rozwiązania jej w wypadku prowadzenia działalności ewidentnie naruszającej prawo, ale w inny sposób niż określony w Konstytucji.

Sprowadzając kwestię do pewnej przesady należałoby uznać, że np. stowarzyszenie prowadzące działalność przestępczą nie może być rozwiązane, ponieważ w swoim programie nie odwołuje się do przesłanek, o których mowa w art. 13 Konstytucji. Taki wniosek byłby nieuprawniony, skoro z art. 58 ust. 2 Konstytucji wynika, że zakazane są zrzeszenia, których cel lub działalność są sprzeczne z Konstytucją lub ustawą.

Art. 13 Konstytucji statuuje zakaz istnienia określonych organizacji. Rozwiązanie stowarzyszenia z przyczyn określonych w art. 29 ust. 3 p.o.s. nie oznacza zakazu jego istnienia, ale prowadzi do jego likwidacji w sposób określony prawem. Zakaz istnienia oznacza niemożność podjęcia jakiejkolwiek działalności czy uzyskania rejestracji lub wpisu do ewidencji. Rozwiązanie stowarzyszenia natomiast dotyczyć może takich organizacji, które nie są objęte zakazem istnienia, ale prowadzą działalność sprzeczną z prawem lub statutem. O braku sprzeczności tego przepisu z Konstytucją przesądza art. 53 ust. 2 Konstytucji, zezwalający na orzeczenie przez sąd o zakazie działania takiego zrzeszenia. W istocie rzeczy nie występuje sprzeczność pomiędzy zakazem działania zrzeszenia, o jakim mowa w art. 53 ust. 2 Konstytucji, a rozwiązaniem stowarzyszenia z przyczyn określonych w art. 29 ust. 1 pkt 3 p.o.s.

Postanowienie SN z dnia 29 kwietnia 2005 r., V CK 506/04

Standard: 50099 (pełna treść orzeczenia)