Nieruchomość w ujęciu wieczystoksięgowym (art. 46 k.c. w zw. z art. 24 ust. 1 zd. 1 u.k.w.h.)

Definicja nieruchomości gruntowej z art. 46 k.c. w zw. z art. 24 ust. 1 zd. 1 u.k.w.h. ma charakter uniwersalny. Obecnie nie budzi już sporów w orzecznictwie i nauce prawa, że jeżeli została założona księga wieczysta, obowiązuje zasada „jedna księga – jedna nieruchomość”. W konsekwencji przedmiot prawa użytkowania wieczystego bezwzględnie musi pokrywać się z przedmiotem własności objętym księgą wieczystą. Użytkowanie wieczyste jest prawem, które obciąża konkretną nieruchomość gruntową, dla której prowadzona jest księga wieczysta. Mając to na uwadze, za oczywiście błędne należy uznać stanowisko, że geodezyjnie określone działki gruntu, dla których prowadzone są dwie księgi wieczyste, w aspekcie funkcjonalnym stanowią jedną nieruchomość gruntową w rozumieniu art. 4 pkt 1 u.g.n.

Polskie prawo rzeczowe nie zna "nieruchomości w znaczeniu funkcjonalnym", nie może zatem istnieć użytkowanie wieczyste na takiej nieistniejącej rzeczy a co za tym idzie nie można ustalać opłaty odnośnie do takiego nieistniejącego bytu prawnego.

Wyrok SN z dnia 26 kwietnia 2023 r., II CSKP 1058/22

Standard: 80956 (pełna treść orzeczenia)

Nieruchomością jest część powierzchni ziemskiej, dla której urządzono księgę wieczystą, natomiast w braku księgi wieczystej jedną nieruchomość stanowią sąsiadujące ze sobą grunty należące do tego samego podmiotu.

O powstaniu odrębnej nieruchomości nie decyduje sam fakt geodezyjnego wyodrębnienia działki ewidencyjnej, jeżeli działka ta jest objęta wraz z innymi jedną księgą wieczystą. 

Mając na uwadze zasadę wynikającą z art. 47 § 1 k.c., należy uznać, że fakt geodezyjnego wyodrębnienia działki ewidencyjnej nie daje możliwości rozporządzenia udziałem w prawie użytkowania wieczystego takiej działki, jeżeli nie stanowi ona odrębnej nieruchomości. Wyodrębnione działki objęte jedną księgą wieczystą stanowią jedynie części składowe nieruchomości.

Z uwagi na fakt, że udziały w prawie użytkowania wieczystego obejmują nieruchomość w całości, to dopóki stanowiące jej części składowe wyodrębnione geodezyjnie działki nie staną się odrębnymi nieruchomościami, niedopuszczalne jest rozporządzenie udziałem w prawie użytkowania wieczystego (w tym jego zrzeczenie się) ograniczone przedmiotowo do niektórych tylko działek geodezyjnych (por. post. SN z 30 października 2003 r., IV CK 114/02; wyr. SN z 8 listopada 2007 r., III CSK 183/07).

Wyrok SN z dnia 29 grudnia 2020 r., I CSK 27/19

Standard: 55654 (pełna treść orzeczenia)