Umowne wypowiedzenie za zgodą pozostałych wspólników; wystąpienie poprzez zmianę umowy

Dopuszczalne są modyfikacje umowne ustawowych reguł wypowiedzenia. Kodeks spółek handlowych nie przewiduje sankcji nieważności postanowień umowy spółki sprzecznych z ustawowymi zasadami wypowiedzenia (por. art. 62 § 3 i art. 63 § 3 k.s.h.), dopuszcza też wprost skrócenie terminu wypowiedzenia (art. 62 § 2 zd. 2 k.s.h.).

Wspólnik spółki jawnej może wystąpić ze spółki za porozumieniemz pozostałymi wspólnikami (poprzez zmianę umowy spółki).

Konstrukcja wystąpienia wspólnika ze spółki poprzez zmianę umowy spółki stanowi alternatywę dla wypowiedzenia umowy spółki przez wspólnika w trybie przewidzianym w art. 61 § l k.s.h. obok przeniesienia ogółu praw i obowiązków przez wspólnika na inną osobę zgodnie z art. 10 § l k.s.h.

W doktrynie za niedopuszczalne uznaje się jedynie zmianę umowy spółki bez zgody wszystkich wspólników w zakresie składu osobowego wspólników,a w szczególności możliwość wykluczenia wspólnika ze spółki bez jego zgody 

Postanowienie SO w Łodzi z dnia 8 stycznia 2020 r., XIII Ga 658/19

Standard: 51341 (pełna treść orzeczenia)

Poza wypowiedzeniem udziału na zasadzie art. 61 k.s.h. możliwe jest natomiast nieprzewidziane w przepisach k.s.h., ale dopuszczalne na zasadzie art. 353 ( 1) k.c. w zw. z art. 2 k.s.h., umowne wypowiedzenie udziału przez wspólnika za zgodą pozostałych wspólników. Mamy wówczas do czynienia nie z jednostronną czynnością prawną, ale z porozumieniem wspólników. Termin wystąpienia wspólnika określa wówczas porozumienie wspólników i dopuszczalne jest również wypowiedzenie ze skutkiem natychmiastowym. Artykuł 61 k.s.h., przewidujący sześciomiesięczny okres wypowiedzenia, ma za zadanie przede wszystkim ochronę interesu spółki. Dzięki temu spółka może przygotować się organizacyjnie i finansowo do wystąpienia wspólnika. Jeżeli więc wszyscy wspólnicy są zgodni co do wystąpienia wspólnika ze skutkiem natychmiastowym, uznać należy, że interes spółki nie jest na skutek tego zagrożony

Na zasadzie swobody zawierania umów (art. 353 1 k.c. w zw. z art. 2 k.s.h.) dopuszczalne jest zapisanie w umowie spółki osobowej katalogu zdarzeń, które prowadzić będą do ustąpienia danego wspólnika ze spółki

W doktrynie podkreśla się, że dopuszczalne są modyfikacje umowne ustawowych reguł wypowiedzenia. Kodeks spółek handlowych nie przewiduje sankcji nieważności postanowień umowy spółki sprzecznych z ustawowymi zasadami wypowiedzenia (por. art. 62 § 3 i art. 63 § 3 k.s.h.), dopuszcza też wprost skrócenie terminu wypowiedzenia (art. 62 § 2 zd. 2 k.s.h.).

Konstrukcja wystąpienia wspólnika ze spółki poprzez zmianę umowy spółki stanowi alternatywę dla wypowiedzenia umowy spółki przez wspólnika w trybie przewidzianym w art. 61 § l k.s.h. obok przeniesienia ogółu praw i obowiązków przez wspólnika na inną osobę zgodnie z art. 10 § l k.s.h.

W doktrynie za niedopuszczalne uznaje się jedynie zmianę umowy spółki bez zgody wszystkich wspólników w zakresie składu osobowego wspólników, a w szczególności możliwość wykluczenia wspólnika ze spółki bez jego zgody

W przypadku wystąpienia wspólnika ze spółki jawnej czy też komandytowej za porozumieniem dochodzi do świadomego porozumienia wszystkich wspólników, a ponieważ jest to rozwiązanie akceptowane przez zainteresowane strony, to brak jest podstawy prawnej do nierespektowania tej woli, zwłaszcza gdy umowa spółki w § 10 ust. 2 pkt b) przewiduje wystąpienie wspólnika ze spółki w drodze zmiany umowy spółki, z obowiązkiem spłaty wartości udziału wspólnika.

W przypadku wystąpienia wspólnika ze spółki osobowej za zgodą wszystkich pozostałych wspólników dopuszczalne jest także skrócenie okresu wypowiedzenia. Okres wypowiedzenia przewidziany w art. 61 § l k.s.h. dotyczy bowiem sytuacji, w której jeden ze wspólników dokonuje wypowiedzenia umowy spółki w formie oświadczenia składanego pozostałym wspólnikom. Jest to jednostronna czynność prawna, dokonywana przez wypowiadającego umowę spółki wspólnika arbitralnie, na którą to czynność pozostali wspólnicy nie mają wpływu. Ustawowe określenie okresu wypowiedzenia ma w tym przypadku na celu ochronę interesów spółki, a tym samym także pozostałych wspólników, umożliwiając spółce przygotowanie organizacyjne i finansowe do wystąpienia wspólnika.

W sytuacji gdy porozumienie zawarte zostaje przez wszystkich wspólników spółki, to nie sposób twierdzić, że narusza ono czyjeś interesy. Zgodność wszystkich wspólników co do wystąpienia wspólnika ze skutkiem natychmiastowym nie może więc naruszać ani interesów pozostających w spółce wspólników, ani interesu spółki.

Przepis art. 65 k.s.h. reguluje zasady rozliczeń pomiędzy spółką a byłym wspólnikiem, który wystąpił ze spółki lub jego spadkobiercami. Dotyczą one, jak wyraźnie stanowi § 2 tego artykułu, przypadków ustania członkostwa wspólnika na skutek wypowiedzenia umowy, śmierci wspólnika, ogłoszenia jego upadłości bądź wyłączenia go ze spółki wyrokiem sądowym.

Pomimo braku wyraźnego unormowania takie same reguły należy stosować w sytuacji wystąpienia wspólnika ze spółki na podstawie umowy z pozostałymi wspólnikami, o ile nie przewidziano innych zasad rozliczeń. Chodzi w każdym razie o sytuację, gdy spółka pomimo wystąpienia wspólnika prowadzi nadal działalność

Postanowienie SO w Łodzi z dnia 3 grudnia 2019 r., XIII Ga 840/19

Standard: 49981 (pełna treść orzeczenia)