Podział zysku w stosunku do udziałów (art. 191 § 3 k.s.h.)

Zgodnie z art. 191 § 3 k.h., zysk przypadający wspólnikom dzieli się – jeśli umowa spółki nie stanowi inaczej – w stosunku do udziałów. Uchwała o podziale zysku podejmowana jest po zakończeniu roku obrachunkowego, jeśli zatem powód był wspólnikiem w chwili podejmowania uchwały o podziale zysku, to fakt ten nie jest wystarczającą przesłanką, aby mógł wziąć udział w podziale zysku, wspólnik musi bowiem posiadać udział, z którego wypływa uprawnienie do partycypacji w zysku spółki; takie uprawnienie związane jest z posiadaniem udziałów w okresie, za który dzielony jest zysk.

Jeżeli warunkiem uczestnictwa wspólnika w podziale zysku jest posiadanie udziałów, z których wypływa uprawnienie do partycypacji, to powoływanie się na reguły wynikające z art. 191 § 3 k.h. przysługuje jedynie tym wspólnikom, którzy takimi udziałami dysponują, w przepisie tym mówi się bowiem o zysku przypadającym wspólnikom. W rozumieniu tego przepisu statusu wspólnika nie ma taka osoba, która posiada udziały nie uczestniczące jeszcze w zysku. Jeśli tak, to postanowienie ustalające datę, od której nowe udziały uczestniczą w zysku, nie musi być zmianą umowy spółki. Skuteczność takiego postanowienia zależy od ważności uchwały o podwyższeniu kapitału zakładowego, w której to postanowienie zawarto. 

Jeżeli zatem podwyższenie kapitału zakładowego nastąpiło na mocy dotychczasowych postanowień umowy spółki (art. 255 § 1 k.h.), to nie była wymagana forma aktu notarialnego. Tym samym zawarte w uchwale o podwyższeniu kapitału zakładowego postanowienie określające datę, od której nowe udziały uczestniczą w zysku, także dla swej skuteczności nie wymagało tej formy. Postanowienie to nie zmieniało zasad podziału zysku ustalonych w umowie spółki.

W konsekwencji stwierdzić należy, że jeżeli prawidłowa wykładnia przepisu art. 191 k.h. prowadzi do wniosku, iż w podziale zysku, który dzieli się w stosunku do udziałów (jeżeli umowa spółki nie stanowi inaczej), uczestniczą wspólnicy posiadający udziały uprawniające do partycypacji, to zawarcie w uchwale wspólników o podwyższeniu kapitału zakładowego postanowienia ustalającego datę, od której nowe udziały uczestniczą w podziale zysku, jest dopuszczalne także wówczas, gdy podwyższenie kapitału następuje na mocy dotychczasowych postanowień umowy spółki (art. 255 § 1 k.h.). Takie postanowienie jest ważne i skuteczne, jeżeli nie narusza przepisów ustawy, postanowień umowy spółki lub dobrych obyczajów kupieckich, a także nie godzi w interes spółki i nie ma na celu pokrzywdzenia wspólnika. Jak wyżej wskazano, takie przesłanki w sprawie nie występują, gdyż powód, składając oświadczenie woli o przystąpieniu do spółki i objęciu udziałów, wyraził zgodę aby jego udziały uczestniczyły w podziale zysku dopiero od daty wskazanej w uchwale o podwyższeniu kapitału.

Wyrok SN z dnia 11 września 2002 r., V CKN 1148/00

Standard: 49943 (pełna treść orzeczenia)