Poświadczenie dziedziczenia

Zgodnie z brzmieniem art. 1027 kodeksu cywilnego, za pomocą aktu poświadczenia dziedziczenia sporządzonego w braku sporu w odniesieniu do dziedziczenia, notariusz poświadcza prawa spadkobierców wynikające z dziedziczenia w stosunku do osób trzecich, które nie roszczą sobie praw do spadku z tytułu dziedziczenia. 

Owo poświadczenie dziedziczenia może zostać wydane przez notariusza – zgodnie z brzmieniem art. 95c ust. 2 pkt 1 Prawa o notariacie – jedynie na zgodne żądanie spadkobierców. Notariusz weryfikuje stan faktyczny z urzędu i zgodnie z art. 95e ust. 1 Prawa o notariacie notariusz sporządza akt poświadczenia dziedziczenia, jeżeli nie ma wątpliwości co do istnienia jurysdykcji krajowej, treści właściwego prawa obcego, osoby spadkobiercy, wysokości udziałów w spadku, a w przypadku gdy spadkodawca uczynił zapis windykacyjny – także co do osoby, na której rzecz spadkodawca uczynił zapis windykacyjny, i przedmiotu zapisu. Ponadto zgodnie z art. 95e ust. 2 pkt 2 Prawa o notariacie notariusz odmawia sporządzenia aktu poświadczenia dziedziczenia w szczególności, jeżeli przy sporządzaniu protokołu dziedziczenia wszyscy potencjalni spadkobiercy nie byli obecni.

Z przywołanych przepisów wynika, że czynności notarialne związane z wydawaniem poświadczeń spadkowych są wykonywane na zgodny wniosek zainteresowanych, co pozostawia nienaruszone prerogatywy sądu na wypadek wystąpienia między stronami sporu – nawet jeśli zgodnie z prawem polskim notariusze mają obowiązek zweryfikowania, czy spełnione są przesłanki prawne wydania aktu poświadczenia dziedziczenia – ponieważ nie posiadają oni żadnych uprawnień decyzyjnych.

Zgodnie z brzmieniem art. 4 i 5 Prawa o notariacie notariusze wykonują wolny zawód, co oznacza, że w ramach głównej działalności dokonują szeregu czynności notarialnych za wynagrodzeniem określonym na podstawie umowy ze stronami czynności, nie wyższym niż maksymalne stawki właściwej taksy notarialnej.

Nie można zatem uznać, że dokonywanie czynności notarialnych wpisuje się, jako takie, w wykonywanie funkcji sądowych.

Biorąc pod uwagę, że akt poświadczenia dziedziczenia nie został wydane przez sąd w rozumieniu art. 3 ust. 2 rozporządzenia nr 650/2012, nie stanowi ono „orzeczenia” w sprawie dotyczącej dziedziczenia w rozumieniu art. 3 ust. 1 lit. g) rzeczonego rozporządzenia.

Poświadczenie dziedziczenia, takie jak to w postępowaniu głównym, sporządzane przez notariusza zgodnie z niespornym wnioskiem wszystkich uczestników postępowania poświadczeniowego stanowi „dokument urzędowy” w rozumieniu tego przepisu, któremu może towarzyszyć formularz, o którym mowa w art. 59 ust. 1 akapit drugi rzeczonego rozporządzenia, sporządzony według wzoru załącznika 2 do rozporządzenia wykonawczego Komisji (UE) nr 1329/2014 z dnia 9 grudnia 2014 r. ustanawiającego formularze, o których mowa w rozporządzeniu nr 650/2012.

Wyrok TSUE z dnia 23 maja 2019 r., C-658/17

Standard: 80607 (pełna treść orzeczenia)