Odmowa poświadczenia w razie nieobecności wszystkich osób, które mogą wchodzić w rachubę jako spadkobiercy ustawowi lub testamentowi.

Art. 95e § 2 pkt 2 Pr.not., przewiduje odmowę sporządzenia przez notariusza aktu poświadczenia dziedziczenia, jeżeli w toku sporządzania tego protokołu „ujawnią się okoliczności wskazujące, że przy jego sporządzaniu nie były obecne wszystkie osoby, które mogą wchodzić w rachubę jako spadkobiercy ustawowi lub testamentowi”.

Śmierć jednego ze spadkobierców jest ustalana przez notariusza na etapie czynności wstępnych, poprzedzających sporządzenie protokołu dziedziczenia, chodzi więc w tym wypadku jednoznacznie o nieobecność osoby żyjącej, która powinna, ale – z różnych „faktycznych” przyczyn – nie może być obecna. Należy także zwrócić uwagę na kategoryczność skutku, który ustawa wiąże w art. 95e § 2 z nieobecnością wszystkich osób mogących wchodzić w rachubę jako spadkobiercy ustawowi lub testamentowi.

Obligatoryjność odmowy sporządzenia aktu poświadczenia dziedziczenia wskazuje na to, że u jej podłoża występują tylko sytuacje, w których na skutek nieobecności „wszystkich osób” niemożliwe jest ustalenie, kto, na jakiej podstawie i w jakich udziałach nabył spadek. Chodzi również o to, żeby każda osoba, o której mowa w analizowanym przepisie, mogła – zanim dojdzie do wydania aktu poświadczenia dziedziczenia – swobodnie, wobec notariusza, zgłosić wszystkie swoje uwagi i zastrzeżenia dotyczące spadkobrania. Niebezpieczeństwo naruszenia praw osób, których obecność jest wymagana, nie dotyczy, oczywiście, spadkobierców nieżyjących; wszystkich interesów spadkowych bronią wówczas dalsi żyjący spadkobiercy ustawowi i testamentowi oraz osoby mogące wchodzić w rachubę jako tacy spadkobiercy.

Uchwała SN z dnia 17 listopada 2009 r., III CZP 89/09

Standard: 49648 (pełna treść orzeczenia)