Działania „z upoważnienia organu” oraz instytucją zastępstwa w obszarze organów władzy sądowniczej

Na obszarze organów władzy sądowniczej ustawodawca posługuje się konstrukcją działania „z upoważnienia organu” oraz instytucją zastępstwa (np. art. 9, 11 § 1 i 4, art. 12 i 13 § 1 ustawy z dnia 23 listopada 2002 r. o Sądzie Najwyższym, Dz.U. Nr 240, poz. 2052 ze zm., art. 31, 34 § 1, art. 37 i 38 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. – Prawo o ustroju sądów administracyjnych, Dz.U. Nr 153, poz. 1269 ze zm., oraz art. 16 ust. 2 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym, Dz.U. Nr 102, poz. 643 ze zm.). Oczywiście, dotyczy to także sądów powszechnych, w których – począwszy od ujednolicenia ustroju sądów dokonanego w 1928 r. – funkcjonuje system dekoncentracji wewnętrznej kompetencji prezesa sądu oraz jego zastępstwa (por. art. 52 oraz 65-67 rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 6 lutego 1928 r. – Prawo o ustroju sądów powszechnych, według tekstu pierwotnego, Dz.U. Nr 12, poz. 93, oraz według tekstu jednolitego z 1932 r., Dz.U. Nr 102, poz. 863 ze zm., art. 41-44 według tekstu jednolitego z 1950 r., Dz.U. Nr 39, poz. 360 ze zm., oraz art. 34-36 według tekstu jednolitego z 1964 r., Dz.U. Nr 6, poz. 40 ze zm., a także art. 29 § 6 ustawy z dnia 20 czerwca 1985 r. – Prawo o ustroju sądów powszechnych, jedn. tekst: Dz.U. z 1994 r. Nr 7, poz. 25 ze zm.). System dekoncentracji wewnętrznej kompetencji prezesa sądu oraz jego zastępstwa obowiązuje także współcześnie. Zgodnie z art. 22 § 1 Pr. o u.s.p., prezes kieruje sądem i reprezentuje go na zewnątrz (z wyjątkiem spraw należących do dyrektora sądu lub kierownika finansowego), pełni czynności z zakresu administracji sądowej, jest zwierzchnikiem służbowym sędziów danego sądu, mogąc powierzać im określone funkcje i zwalniać z nich, a także pełni inne czynności przewidziane w ustawie oraz w odrębnych przepisach. Prezesa sądu zastępuje wiceprezes, a w razie jego nieobecności – wyznaczony sędzia (art. 22 § 5 Pr. o u.s.p.). Jeżeli prezes nie został powołany, jego funkcje wykonuje wiceprezes, przy czym w sądzie, w którym powołano kilku wiceprezesów, funkcje prezesa wykonuje wiceprezes wyznaczony przez Ministra Sprawiedliwości, a gdy wiceprezes nie został powołany – wyznaczony przez Ministra Sprawiedliwości sędzia, z zastrzeżeniem zawartym w art. 22 § 6.

Czynności prezesa sądu z zakresu administracji sądowej reguluje szczegółowo, choć tylko w sposób przykładowy, przepis § 32 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 23 lutego 2007 r. – Regulamin urzędowania sądów powszechnych (Dz.U. Nr 38, poz. 249), wydanego na podstawie delegacji zawartej w art. 41 § 1 Pr. o u.s.p. 

Uchwała SN z dnia 17 listopada 2009 r., III CZP 86/09

Standard: 49642 (pełna treść orzeczenia)