Reguły intertemporalne w stosunku deliktowym

Do roszczeń wynikających z czynów niedozwolonych zastosowanie mają przepisy obowiązujące w dacie ich popełnienia.

Wyrok SN z dnia 27 maja 2015 r., II CSK 488/14

Standard: 59916 (pełna treść orzeczenia)

Ogólne sformułowanie zasady nieretroakcji przepisów prawnych wymaga doprecyzowania przez odniesienie się do reguł prawa międzyczasowego, dotyczących poszczególnych działów prawa cywilnego, czy jego instytucji.

W odniesieniu do stosunku prawnego zobowiązującego sprawcę czynu niedozwolonego do naprawienia szkody, należącego do obszaru zobowiązań, w doktrynie wypracowana została reguła, wywodzona z art. XLIX § 1 przep. wprow., przyjmująca, że nowa ustawa nie znajduje zastosowania przy ocenie pozytywnych i negatywnych skutków zdarzeń prawnych, które nastąpiły przed jej wejściem w życie. Wyrządzenie szkody czynem niedozwolonym pociąga za sobą powstanie stosunku zobowiązującego osobę odpowiedzialną do naprawienia poszkodowanemu szkody oraz decyduje o treści stosunku zobowiązaniowego. Treść ta wyznacza rodzaj i postać czynu niedozwolonego oraz rodzaj skutków, jakie czyn wywołał. Przepis prawny, przewidujący, że określone zdarzenie powoduje powstanie stosunku zobowiązaniowego, w istocie reguluje w całości skutki tego zdarzenia.

W orzecznictwie Sądu Najwyższego ta reguła jest powszechnie przyjmowana (por. wyroki: z dnia 2 czerwca 1967 r., III PRN 38/67; z dnia 9 kwietnia 1999 r., I CKN 943/97; z dnia 24 lutego 2002 r., V CKN 965/00; z dnia 7 października 2004 r., IV CK 81/04 i z dnia 21 września 2007 r., V CSK 186/07).

Na rzecz stosowania tej zasady przemawia logiczny związek pomiędzy czasem obowiązywania nowej ustawy a czasowym zasięgiem jej stosowania, poszanowanie praw nabytych oraz stworzenie w społeczeństwie zaufania do obowiązującego ustawodawstwa. Z zasady tej wynika również założenie, że w razie wątpliwości uznać należy, iż nowy przepis prawny nie ma mocy wstecznej.

Uchwała SN z dnia 22 listopada 2013 r., III CZP 75/13

Standard: 49504 (pełna treść orzeczenia)