Obniżenie lub wyłączenie opłaty minimalnej za pomoc, która faktycznie nie była świadczona

Zasada, iż wysokość wynagrodzenia za pomoc prawną udzieloną z urzędu nie może być niższa od wysokości stawek minimalnych opłat za czynności adwokackie przewidzianych w rozdziałach 3-5 rozporządzenia nie dotyczy sytuacji, w której pomoc prawna nie została w ogóle udzielona.

Subsydiarny obowiązek poniesienia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu dotyczy pomocy faktycznej udzielonej, nie jest więc następstwem samego ustanowienia przez sąd pełnomocnika z urzędu oraz gotowości pełnomocnika do jej świadczenia.

Udzielenie pomocy prawnej wiąże się więc z koniecznością podjęcia przez ustanowionego pełnomocnika z urzędu odpowiednich czynności składających się na udzielenie pomocy prawnej przed organami wymiaru sprawiedliwości takich jak udzielenie właściwej porady prawnej stronie, zapoznanie się z aktami sprawy, opracowanie pism procesowych oraz udział w posiedzeniu sądu (por. uzasadnienie postanowienia SN z dnia 24 maja 2005 r., I KZP 15/05).

Nie jest więc wyłączona sytuacja, że po ustanowieniu pełnomocnika z urzędu – z przyczyn niezależnych albo zależnych od stron postępowania – odpadnie konieczność udzielenia takiej pomocy prawnej, a tym samym nie powstanie obowiązek Skarbu Państwa pokrycia kosztów pomocy prawnej, która faktycznie nie została udzielona. Oceny tej należy dokonać przy uwzględnieniu konkretnych okoliczności danej sprawy.

Uchwała SN z dnia 8 marca 2012 r., III CZP 2/12

Standard: 49363 (pełna treść orzeczenia)

Udzielenia pomocy prawnej nie można utożsamić z samym tylko faktem wyznaczenia adwokata obrońcą lub pełnomocnikiem z urzędu, t.j. z wydaniem w tym przedmiocie decyzji procesowej przez właściwy organ. Decyzja tak podjęta może nigdy nie dotrzeć, z tych czy innych przyczyn, do wiadomości adwokata, a nawet po jej dotarciu do niego może ona nie wywołać – do określonej chwili – żadnej aktywności z jego strony. Tymczasem zgodnie z semantyką, „udzielać” pomocy to „poświęcać” (komuś, czemuś) czas i swoją działalność (zob. np. M. Szymczak red.: Słownik Języka Polskiego, t. III, Warszawa 1989, s. 583). 

Za moment początkowy, od którego rozpoczyna się obowiązek ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów za pomoc prawną udzieloną z urzędu, nie może być uznana ani chwila wydania przez organ procesowy decyzji w tym przedmiocie, ani nawet chwila dotarcia tej decyzji do wiadomości adwokata.

Postanowienie SN z dnia 24 maja 2005 r., I KZP 15/05

Standard: 49367 (pełna treść orzeczenia)