Podwyższenie kapitału zakładowego w ramach kapitału docelowego (art. 444 k.s.h.)

Podwyższenie kapitału zakładowego w ramach kapitału docelowego (art. 444 k.s.h.) jest nową regulacja, umożliwiająca łatwiejsze i mniej kosztowne pozyskiwanie kapitału, stwarzająca szansę uniknięcia ryzyka blokady emisji akcji przy tzw. szantażu korporacyjnym, polegającym na nadużywaniu prawa do zaskarżania uchwał przez niektórych akcjonariuszy. Więcej uprawnień zyskuje zarząd, a to może oznaczać uszczuplenie uprawnień akcjonariuszy, chociażby z tego względu, że kodeks spółek handlowych nie przewiduje zaskarżenia uchwał zarządu. Przy niwelowaniu tych kolizji należy mieć na względzie nadrzędny interes spółki, zazwyczaj perspektywiczny.

Emisja nowych akcji, dokonywana przez zarząd w ramach kapitału docelowego, może nastąpić w trojaki sposób: przez subskrypcję prywatną (art. 431 § 2 pkt 1 k.s.h.), subskrypcję zamkniętą (art. 431 § 2 pkt 2 k.s.h.) oraz subskrypcję otwartą (art. 431 § 2 pkt 3 k.s.h.).

W ramach subskrypcji zamkniętej oferowane są akcje wyłącznie dotychczasowym akcjonariuszom, którym służy prawo poboru. Pozostałe subskrypcje są otwarte dla nowych akcjonariuszy, a to oznacza uszczuplenie praw dotychczasowych akcjonariuszy.

Upoważnienie zarządu do wyłączenia lub ograniczenia prawa poboru, przy podwyższeniu kapitału zakładowego w ramach kapitału docelowego (art. 447 k.s.h.), poddane jest rygorystycznym wymaganiom (zob. art. 433 § 2 k.s.h.), niemniej możliwość zaskarżenia późniejszych uchwał zarządu doznaje ograniczenia. Bywa tak, jak w zaskarżonej uchwale walnego zgromadzenia akcjonariuszy, że walne zgromadzenie nie wskazuje imienne akcjonariuszy, których prawo poboru zostanie w przyszłości ograniczone. Należy wówczas dać możliwość kwestionowania uchwały wymienionej w art. 447 § 2 k.s.h. przez akcjonariuszy, jeżeli stwarza ona zagrożenie ich pokrzywdzenia i jest sprzeczna z dobrymi obyczajami. Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 16 kwietnia 2004 r., I CK 537/03 wypowiedział pogląd, że zawarte w art. 422 § 1 k.s.h. sformułowanie „mające na celu pokrzywdzenie akcjonariusza” oznacza z jednej strony, iż zamiar pokrzywdzenia akcjonariusza istnieje w trakcie podejmowania uchwały, z drugiej zaś obejmuje także sytuację, w której zamiar pokrzywdzenia akcjonariusza nie jest z góry zakładany, jednak treść uchwały jest taka, że jej wykonanie doprowadziłoby do jego pokrzywdzenia (zob. też wyrok SN z dnia 22 lipca 1998 r., I CKN 807/97).

Wyrok SN z dnia 13 maja 2004 r., V CK 452/03

Standard: 49188 (pełna treść orzeczenia)