Charakter potwierdzenia uiszczenia i odbioru zaliczki

Potwierdzenie uiszczenia i odbioru zaliczki stanowi jedynie oświadczenie wiedzy o fakcie, a nie oświadczenie woli (por. wyrok SN z dnia 4 czerwca 2014 r., II CSK 460/13). 

Postanowienie SN z dnia 15 września 2017 r., III CZP 40/17

Standard: 49133 (pełna treść orzeczenia)

Oświadczenie strony umowy przedwstępnej o zapłaceniu ceny sprzedaży przedmiotu umowy przyrzeczonej oraz oświadczenie drugiej strony, złożone odrębnie, potwierdzające zapłatę. Oświadczenia te nie stanowią postanowienia stanowiącego element konieczny umowy przedwstępnej, jak również nie odnoszą się do spełnienia świadczenia z tej umowy (zawarcie umowy przyrzeczonej). Na tym etapie stosunku prawnego nie istnieje jeszcze zobowiązanie z umowy przyrzeczonej, a więc nie mogą powodować skutku spełnienia świadczenia z tej umowy – nie kształtują czynności prawnej i nie zawierają elementu woli skierowanego na umorzenie zobowiązania. Stwierdzają jedynie fakt spełnienia uzgodnionego przyszłego świadczenia, należy więc zakwalifikować je jako oświadczenia wiedzy, a nie oświadczenia woli. Treścią oświadczenia kupującego jest stwierdzenie, że pewną kwotę pieniężną zapłacił sprzedawcy, a treścią oświadczenia sprzedawcy pokwitowanie przyjęcia tej kwoty.

Pokwitowanie stanowi potwierdzenie wykonania – jest ono źródłem wynikającego z jego treści domniemania, że świadczenie zostało spełnione (art. 462 k.c.). Z punktu widzenia prawa procesowego, co do zasady, pokwitowanie jest dokumentem prywatnym w rozumieniu art. 245 k.p.c. i jako taki potwierdza jedynie, że osoba, która je podpisała złożyła tej treści oświadczenie. Nie jest dowodem rzeczywistego stanu rzeczy, dłużnik może zatem dowodzić i twierdzić, że treść złożonych oświadczeń nie odpowiada prawdzie.

Strony złożyły oświadczenia o zapłacie kwoty 150.000 zł i potwierdzeniu przyjęcia tej kwoty w aktach notarialnych, lecz nie zmienia to charakteru tych oświadczeń jako oświadczeń wiedzy, czego skutkiem jest objęcie ich domniemaniem zgodności z prawdą. Domniemanie to jest wzruszalne, a jego obalenie następuje w drodze przeprowadzenia dowodu (art. 252 k.p.c.). Ograniczenia dowodowe, przewidziane w art. 247 k.p.c. obejmują jedynie dokument urzędowy obejmujący czynność prawną, natomiast nie dotyczą dokumentu narratywnego zawierającego oświadczenie wiedzy, a więc dowodzenie jego niezgodności z prawdą może być przeprowadzone wszelkimi środkami dowodowymi. 

Wyrok SN z dnia 4 czerwca 2014 r., II CSK 460/13

Standard: 49134 (pełna treść orzeczenia)

Zwrot wypłaconej zaliczki nie jest świadczeniem w zakresie wykonania umowy lecz przeciwnie, może wchodzić w grę w razie odstąpienia od niej. 

Wyrok SN z dnia 19 grudnia 1996 r., II CKU 50/96

Standard: 71965 (pełna treść orzeczenia)