Niepenalne sposoby załatwiania spraw o wykroczenie

Polskie prawo wykroczeń przyjmuje zasadę celowości ścigania wykroczeń i dopuszcza tzw. niepenalne sposoby załatwiania spraw o wykroczenie.

Art. 8 kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia, który nakazuje odpowiednie stosowanie określonych przepisów kodeksu postępowania karnego, nie przewiduje stosowania art. 10 k.p.k., wyrażającego zasadę legalizmu ścigania wykroczeń. Organ ścigania, który ujawnił wykroczenie, może - biorąc pod uwagę okoliczności sprawy - podjąć decyzję o zastosowaniu środków niepenalnych.

W myśl art. 41 kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia w stosunku do sprawcy czynu można poprzestać na zastosowaniu pouczenia, zwróceniu uwagi, ostrzeżeniu lub na zastosowaniu innych środków oddziaływania wychowawczego.

Z kolei w świetle art. 61 § 1 pkt 2 k.p.w., można odmówić wszczęcia postępowania, a wszczęte umorzyć, jeżeli wobec sprawcy zastosowano środek oddziaływania w postaci pouczenia, zwrócenia uwagi lub ostrzeżenia albo środek przewidziany w przepisach o odpowiedzialności dyscyplinarnej lub porządkowej, a środek ten jest wystarczającą reakcją na wykroczenie.

Konsekwencją ujawnienia wykroczenia nie musi zatem być wymierzenie kar przewidzianych w kodeksie wykroczeń, a decyzja o wyborze niepenalnych form załatwienia sprawy należy do funkcjonariusza organu ścigającego wykroczenia.

Ustawa pozostawia szeroką swobodę decyzyjną w tej dziedzinie i nie określa bardziej precyzyjnie kryteriów wyboru środków niepenalnych, należy jednak przyjąć, że decyzja uprawnionego funkcjonariusza w tej sprawie nie może być arbitralna, ale powinna stanowić zawsze adekwatną reakcję na popełnienie czynu szkodliwego społecznie.

Wyrok TK z dnia 20 lutego 2008 r., K 30/07

Standard: 4173 (pełna treść orzeczenia)