Skuteczność postanowienia o odrzuceniu apelacji (art. 360 k.p.c.)

W myśl art. 360 k.p.c. postanowienie staje się skuteczne w takim zakresie i w taki sposób, jaki wynika z jego treści, z chwilą ogłoszenia, a jeżeli ogłoszenia nie było - z chwilą podpisania sentencji. Postanowienie o odrzuceniu apelacji lub o umorzeniu postępowania apelacyjnego, tak samo jak każde inne, dla którego ustawodawca nie stworzył regulacji szczególnej, de lege lata wywołuje właściwe mu skutki zanim się uprawomocni.

Osobną kwestią jest wyznaczenie „zakresu i sposobu” manifestowania się „skutków” postanowień, których dotyczy art. 360 k.p.c. Skutkiem wydania postanowienia o odrzuceniu apelacji albo o umorzeniu postępowania apelacyjnego jest zaprzestanie podejmowania przez sąd czynności, które by zmierzały do jej merytorycznego rozpoznania. Skutek ten bezpośrednio odnosi się do sądu, który miałby nadać bieg apelacji, a jego działanie ogranicza się do tej apelacji, która została odrzucona albo tej, która została skutecznie cofnięta.

Wydanie postanowienia o odrzuceniu apelacji nie jest zdarzeniem, którego wystąpienie determinuje moment, w którym zaskarżony nią wyrok sądu pierwszej instancji staje się formalnie prawomocny. Atrybut ten można bowiem przypisać wyrokowi, gdy – obiektywnie oceniając – nie podlega zaskarżeniu zwyczajnym środkiem zaskarżenia. Jeśli minęły terminy do wniesienia apelacji dla każdego z uprawnionych, a apelacja wniesiona przez któregoś z nich w terminie została wprawdzie odrzucona postanowieniem sądu z uwagi na nieuzupełnienie jej braków lub nieopłacenie, to pewność, co do tego, że wyrok sądu pierwszej instancji pozostanie niezmieniony lub nieuchylony można mieć nie wcześniej niż z chwilą uprawomocnienia się postanowienia odrzucającego apelację, choć jego wcześniejsza skuteczność (art. 360 k.p.c.) uzasadni powstrzymanie się przez sądy obu instancji od ponownego, merytorycznego rozpoznania sprawy do czasu, póki postanowienie to nie stanie się prawomocne lub póki nie zostanie wzruszone.

W chwili odrzucenia apelacji, o ile postanowienie zawierające w sobie to rozstrzygnięcie może być zaskarżone, stan prawomocności zaskarżonego nią wyroku nie jest jeszcze ustalony w sposób trwały, gdy tymczasem wyrok staje się prawomocny, gdy istnieje procesowa pewność, że stronie nie przysługuje od niego środek odwoławczy.

Podobnie w tej kwestii wypowiedział się Sąd Najwyższy w uzasadnieniu postanowienia z 17 listopada 2005 r., I CZ 130/05, w którym stwierdził, że przewidziana w art. 360 k.p.c. skuteczność postanowienia o odrzuceniu apelacji wyraża się w zaistnieniu samego orzeczenia i wywołaniu stanu pewności co do określonego stanowiska sądu. Skutek w postaci procesowego wyeliminowania złożonej apelacji następuje dopiero z chwilą oddalenia zażalenia na odrzucenie apelacji lub bezskutecznego upływu terminu do zaskarżenia postanowienia o odrzuceniu apelacji. Dopiero wówczas wniesiona apelacja, jako środek odwoławczy przestaje istnieć w sensie procesowym.

Uchwała SN z dnia 18 października 2013 r., III CZP 64/13

Standard: 48837 (pełna treść orzeczenia)

Przewidziana w art. 360 k.p.c. skuteczność, w przypadku postanowienia odrzuceniu apelacji, wyraża się w zaistnieniu samego orzeczenia i wywołaniu stanu pewności co do określonego stanowiska sądu. Skutek w postaci procesowego wyeliminowania apelacji następuje dopiero z chwilą oddalenia zażalenia na odrzucenie apelacji lub bezskutecznego upływu terminu do zaskarżenia postanowienia o odrzuceniu. 

Postanowienie SN z dnia 17 listopada 2005 r., I CZ 130/05

Standard: 72188 (pełna treść orzeczenia)