Wymóg złożenia odpisu wniosku o uzasadnienie orzeczenia

Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem, w razie złożenia wniosku o doręczenie odpisu wyroku przez profesjonalnych pełnomocników wykładnia językowa tego oświadczenia przesądza o treści czynności i uzasadnia zakwalifikowanie wniosku jako żądania wydania odpisu orzeczenia w trybie art. 9 § 1 k.p.c. Takich surowszych mierników staranności nie można jednak stosować do wykładni oświadczeń zawartych we wnioskach składanych osobiście przez stronę.

Strona działająca osobiście może mieć trudności z właściwym, prawniczym określeniem żądanych dokumentów i do sądu należy wyjaśnienie i usunięcie wątpliwości co do właściwej intencji i zamiaru strony (por. postanowienie SN z dnia 31 marca 2016 r., IV CZ 107/15).

W judykaturze Sądu Najwyższego wyrażono też pogląd, że do wniosku o doręczenie odpisu orzeczenia z uzasadnieniem ma zastosowanie art. 130 § 1 zdanie drugie k.p.c., a zatem oczywiste niedokładności pisma nie stanowią przeszkody do nadania mu biegu i rozpoznania we właściwym trybie. W szczególności dotyczy to sytuacji, gdy wniosek o doręczenie wyroku jest niejednoznaczny w swojej treści, a został złożony w terminie z art. 387 § 3 k.p.c., przez stronę niereprezentowaną przez profesjonalnego pełnomocnika i wykazującą się nieporadnością. W takiej sytuacji, gdy z okoliczności złożenia wniosku o doręczenie wyroku wynika w sposób niebudzący wątpliwości, że strona składa go w celu wniesienia skargi kasacyjnej, należy doręczyć jej odpis wyroku z uzasadnieniem, choćby w swoim piśmie procesowym nie zawarła wyraźnego sformułowania o doręczenie uzasadnienia (por. postanowienie SN z dnia 24 czerwca 2015 r., III UZ 2/15).

W ocenie obecnego składu Sądu Najwyższego zasada ta ma zastosowanie zwłaszcza do sytuacji, gdy strona przegrała sprawę i otrzymanie wyłącznie odpisu wyroku nie ma dla niej żadnego znaczenia (z wyłączeniem celów archiwalnych). W takiej sytuacji domaganie się odpisu wyroku ma na celu przede wszystkim rozważenie przez stronę wniesienia skargi kasacyjnej bądź zażalenia, do czego niezbędne jest poznanie pisemnych motywów rozstrzygnięcia.

Reasumując – złożenie przez osobę, która przegrała sprawę, niebędącą prawnikiem, wniosku o nadesłanie odpisu wyroku, powinno z reguły prowadzić do oceny, że wniosek taki zawiera żądanie nadesłania wyroku z uzasadnieniem; szczególnie, gdy z pisma strony wynika jej nieporadność. 

Taka wykładnia art. 328 § 1 k.p.c. koreluje z zawartą w art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej zasadą zaufania obywatela do państwa i stanowionego przez nie prawa, opierając się na pewności prawa, rozumianej jako zespół cech przysługujących prawu, które zapewniają jednostce bezpieczeństwo prawne.

Postanowienie SN z dnia 19 września 2017 r., II UZ 48/17

Standard: 36478 (pełna treść orzeczenia)

Pismem, które ze względu na swą istotę i cel służy tylko interesowi osoby wnoszącej, jest wniosek o sporządzenie uzasadnienia wyroku (art. 328 § 1 k.p.c.), podstawową bowiem funkcją takiego pisma jest uzyskanie przez stronę wiedzy o motywach wydanego orzeczenia. W ten sposób strona, poznając uzasadnienie, może podjąć przemyślaną decyzją dotyczącą wniesienia środka odwoławczego oraz nadania mu najbardziej efektywnej treści (por. art. 331 k.p.c.).

Trudno zatem podzielić tezę Sądu Okręgowego, że o wniosku dotyczącym sporządzenia uzasadnienia musi wiedzieć także strona przeciwna, a doręczenie odpisu tego wniosku ma dla niej walor informacji o stanie sprawy. Wprawdzie złożenie takiego wniosku może rzeczywiście wskazywać na zamiar wniesienia środka odwoławczego, jednak nie jest to wskazanie ani pewne, ani miarodajne, pomijając fakt, że wniosek ten – niepełniący w ramach postępowania cywilnego funkcji „zapowiedzi apelacji” – może być wniesiony przez każdą stronę, a więc także tę, która sprawę wygrała i nie ma interesu we wniesieniu środka odwoławczego.

Nie ewentualna wiedza o zamiarze zaskarżenia wyroku, lecz o tym, czy środek odwoławczy został wniesiony i jaka jest jego treść, jest dla strony przeciwnej istotna, dopiero bowiem wtedy powstaje sytuacja, w której może i powinna podjąć się obrony swych praw. Z tej właśnie przyczyny doręczenie odpisu środka odwoławczego (zażalenia i apelacji) jest – jako czynność gwarancyjna sądu – wyraźnie regulowane (art. 395 § 1 zdanie pierwsze in principio oraz art. 371 w związku z art. 479[9] § 2 k.p.c.). Poza tym, w wypadku niedostatku wiedzy o toku sprawy, strona może w każdej chwili skorzystać z uprawnienia przysługującego na podstawie art. 9 i 525 k.p.c. (por. § 102 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 19 listopada 1987 r. – Regulamin wewnętrznego urzędowania sądów powszechnych Dz.U. Nr 38, poz. 218 ze zm. – dalej: „regulamin sądów powszechnych”).

Na marginesie, odnosząc się do wątpliwości wyrażonych przez Sąd Okręgowy, warto podkreślić, że zawarte w art. 395 § 1 zdanie pierwsze in fine wskazanie, iż stronie przeciwnej nie doręcza się odpisu zażalenia dotyczącego kwestii określonych w art. 394 § 1 pkt 2 i 5 k.p.c., jest unormowaniem stanowiącym wyjątek od zasady doręczania odpisu zażalenia, nie daje natomiast podstaw do generalnego wniosku, że nie doręcza się odpisów pism procesowych stronie przeciwnej tylko wtedy, gdy wyraźnie tak stanowi przepis szczególny.

Nie ma zatem podstaw do kwestionowania poglądu, że w ramach unormowań kodeksu postępowania cywilnego uzasadnione jest rozróżnienie na pisma procesowe mające znaczenie dla innych osób uczestniczących w procesie – i w związku z tym doręczane im w odpisach – oraz pisma, które takiego znaczenia nie mają i dlatego doręczeniu nie podlegają. Nawiasem mówiąc, pogląd ten znajduje wsparcie także w § 82 regulaminu sądów powszechnych. W konsekwencji należy stwierdzić, że pismo procesowe zawierające wniosek o sporządzenie uzasadnienia wyroku nie podlega doręczeniu stronie przeciwnej ani innym osobom uczestniczącym w procesie.

Za tym stwierdzeniem, oprócz przedstawionych argumentów, przemawia także dotychczasowa wieloletnia praktyka sądowa, stanowiąca samoistną wartość procesową; wnioski o sporządzenie uzasadnienia wyroku były wnoszone w jednym egzemplarzu, a sądy nie wzywały o dołączenie odpisów.

Uchwała SN z dnia 27 października 2005 r., III CZP 65/05

Standard: 48665 (pełna treść orzeczenia)