Skarga kasacyjna na sprostowanie, zmianę oznaczenia nieruchomości

Przedmiotem żądania wnioskodawcy było dokonanie wpisu zmiany (aktualizacji) oznaczenia w dziale I-Sp księgi wieczystej […] nieruchomości obciążonych służebnością gruntową, która wpisana została w dziale III innej księgi wieczystej, będącej następstwem podziałów geodezyjnych nieruchomości obciążonej. Postanowienie Sądu drugiej instancji, prawomocnie oddalające ten wniosek, nie było postanowieniem co do istoty sprawy, czyli rozstrzygającym o prawie ujawnionym w księdze wieczystej, jak też nie kończyło postępowania w sprawie.

Za postanowienia kończące postępowanie w sprawie są uznawane postanowienia, które doprowadzają do końca określone czynności w zakresie uprawnień podmiotowych, związanych z ustrojem ksiąg wieczystych (por. postanowienia Sądu Najwyższego: z dnia 23 sierpnia 2012 r., II CZ 94/12; z dnia 26 marca 2015 r., V CZ 3/15 i V CZ 4/15). Nie odpowiadają tym wymaganiom postanowienia dotyczące sprostowania danych dotyczących oznaczenia nieruchomości. Nie podlega także zaskarżeniu skargą kasacyjną orzeczenie w przedmiocie o zmian w opisie nieruchomości, jeżeli nie wiąże się z jej stanem prawnym.

Z powyższych względów Sąd Najwyższy odrzucił skargę kasacyjną na podstawie art. 398[6] § 3 w związku z § 2 i art. 519[1] § 1 k.p.c.

Postanowienie SN z dnia 3 grudnia 2015 r., III CSK 303/15

Standard: 84892 (pełna treść orzeczenia)

Orzeczenie o sprostowaniu oznaczenia nieruchomości w księdze wieczystej nie rozstrzyga o prawach ujawnionych w księdze wieczystej. Z tej przyczyny w judykaturze przyjmuje się, że wpisy w dziale I-0 nie są objęte ani domniemaniem prawdziwości księgi wieczystej (art. 3 u.k.w.h.), ani rękojmią wiary publicznej ksiąg wieczystych, ustanowioną w art. 5 u.k.w.h. Nie odzwierciedla on bowiem stanu prawnego nieruchomości, a jedynie jej faktyczny opis wynikający z dokumentów będących podstawą wpisu. Nie znajduje tu zastosowania przepis o niezgodności treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym. Miarodajne dla dokonania tego rodzaju wpisu są - zgodnie z art. 27 u.k.w.h. - dane z katastru nieruchomości (do czasu jego utworzenia dane z ewidencji gruntów i budynków). Zmiany te nie przesądzają prawa własności ani innych praw ujawnionych w księdze wieczystej (por. m.in. uchwały SN z dnia 28 lutego 1989 r., III CZP 13/89 i z dnia 4 marca 1994 r., III CZP 15/94 oraz postanowienia SN z dnia 13 stycznia 1998 r., II CKN 529/97 i z dnia 10 stycznia 2002 r., II CKN 677/99).

W orzecznictwie Sądu Najwyższego możliwość wniesienia skargi kasacyjnej od orzeczeń dotyczących oznaczenia nieruchomości w księdze wieczystej dopuszczono w wyjątkowych przypadkach. Dotyczyło to sytuacji, w której nowego oznaczenia nieruchomości dokonano w następstwie zmiany granic, a nie nowych, dokładniejszych pomiarów nieruchomości (por. postanowienie z dnia 15 kwietnia 1997 r., I CKN 26/97).

W orzecznictwie przyjęto także, że jeżeli oznaczenie w dziale I-0 księgi wieczystej jest tego rodzaju, że obejmuje część gruntu lub innej rzeczy będącej przedmiotem wpisanego prawa nie należącą do uprawnionego z księgi wieczystej, lecz stanowiącą przedmiot cudzego prawa, to żądanie wykreślenia wpisu w dziale I-0 nie dotyczy tylko sprostowania danych faktycznych, lecz zmierza do ustalenia zakresu prawa przysługującego uprawnionemu w celu uzyskania zgodności pomiędzy stanem prawnym wynikającym z wpisu w dziale II księgi wieczystej a rzeczywistym stanem prawnym, którego przedmiot i zakres wyraża dział I-0. W takim przypadku wykreślenie oznaczenia ujawnionego w dziale I-0 danej księgi wieczystej musi być postrzegane jako dotyczące praw osoby wpisanej w dziale II tej księgi wieczystej oraz praw osoby trzeciej dotychczas w księdze wieczystej nieujawnionej. W konsekwencji wyłączono w takiej sytuacji, aby sprostowanie mogło być dokonane w trybie art. 626[13] § 2 k.p.c. lub art. 27 u.k.w.h., lecz wymaga uzgodnienia na podstawie art. 10 u.k.w.h. (por. postanowienia SN z dnia 18 listopada 1971 r., III CRN 338/71 i z dnia 17 listopada 2006 r., V CSK 284/06 oraz uz. uchwały SN z dnia 27 grudnia 1994 r., III CZP 158/94). W takiej też sytuacji dopuszczalna byłaby skarga kasacyjna.

W postanowieniach Sądu Najwyższego z dnia 13 listopada 2014 r., V CZ 74/14 oraz V CZ 76/14 przyjęto także możliwość wniesienia skargi kasacyjnej, gdy żądanie wpisu zmiany oznaczenia nieruchomości ma znaczenie dla potwierdzenia praw rzeczowych wnioskodawcy.

Zaskarżeniu skargą kasacyjną nie podlega orzeczenie o zmianach w opisie nieruchomości, o ile nie wiąże się z jej stanem prawnym.

Postanowienie SN z dnia 26 marca 2015 r., V CZ 4/15

Standard: 84893 (pełna treść orzeczenia)