Środki z programów finansowanych z udziałem środków przewidzianych w art. 5 ust. 1 pkt 2 i 3 ustawy o finansach publicznych (art. 831 § 1 pkt 2a)
Wyłączenia spod egzekucji na podstawie art. 831 k.p.c.)
Nie jest wystarczający sam ustawowy zapis zwalniający spod egzekucji środki wymienione w art. 831 § 1 pkt 2a k.p.c., gdyż dłużnik– beneficjent musi to jeszcze wykazać w postępowaniu egzekucyjnym. Bank nie może go w tym wyręczyć i dokonywać oceny czy są to środki wolne od egzekucji, zwłaszcza że nawet pieniądze pomocowe podlegają egzekucji,np. w sytuacji określonej w art. 1083 k.p.c. lub gdy długi powstały w związkuz realizacją projektu, na który środki te były przeznaczone.
Dłużnik spodziewający się nadejścia środków wolnych od zajęcia winien sam przekazać komornikowi tę informację, a gdy tego nie uczynił powinien zawiadomić o tym bezpośrednio po uzyskaniu informacji o przekazaniu środków na konto komornika i wystąpić o zwolnienie spod egzekucji lub umorzenie postępowania z wierzytelności niepodlegającej zajęciu.
Wyrok SA w Katowicach z dnia 16 marca 2018 r., I ACa 936/17
Standard: 58469 (pełna treść orzeczenia)
Zajęcie rachunku bankowego nie może obejmować środków, o których mowa w art. 831 § 1 pkt 2a k.p.c., chyba że egzekwowana wierzytelność powstała w związku z realizacją projektu, na który te środki były przeznaczone.
Przepis art. 831 § 1 pkt 2a k.p.c. został wprowadzony z dniem 8 kwietnia 2014 r. przez art. 2 ustawy z dnia 24 stycznia 2014 r. o zmianie ustawy o zasadach prowadzenia polityki rozwoju oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2014 r., poz. 379, dalej jako ustawa z dnia 24 stycznia 2014 r.).
Według art. 831 § 1 pkt 2a k.p.c., nie podlegają egzekucji środki pochodzące z programów finansowanych z udziałem środków, o których mowa w art. 5 ust. 1 pkt 2 i 3 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r., poz. 885 ze zm.), chyba że egzekwowana wierzytelność powstała w związku z realizacją projektu, na który te środki były przeznaczone. Środki wymienione w art. 5 ust. 1 pkt 2 i 3 ustawy o finansach publicznych, to – będące środkami publicznymi - środki pochodzące z budżetu Unii Europejskiej i niepodlegające zwrotowi środki z pomocy udzielanej przez państwa członkowskie Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) oraz inne środki pochodzące ze źródeł zagranicznych niepodlegające zwrotowi. Szczegółowe określenie środków, których dotyczy art. 5 ust. 1 pkt 2 ustawy o finansach publicznych, zawarte jest w art. 5 ust. 3 tej ustawy. Obejmuje ono także środki pochodzące z funduszy strukturalnych, którymi - zgodnie z rozporządzeniem Rady (WE) nr 1083/2006 z dnia 11 lipca 2006 r. ustanawiającym przepisy ogólne dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego oraz Funduszu Spójności i uchylającym rozporządzenie (WE) nr 1260/1999 (Dz. Urz. UE z 31 lipca 2006 r., L 210, s. 25 ze zm., określanym dalej jako rozporządzenie nr 1083/2006) - są między innymi Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego i Fundusz Spójności. W myśl umów z dnia 28 lipca 2011 r. i z dnia 22 listopada 2012 r. na zajęte rachunki bankowe dłużnika przekazywane były środki przeznaczone na realizację programów współfinansowanych z udziałem środków pochodzących z wymienionych funduszy.
W świetle nowej treści art. 831 § 2 k.p.c., w przypadku, o którym mowa w art. 831 § 1 pkt 2a k.p.c., nie podlegają egzekucji również sumy już wypłacone, a także środki trwałe i wartości niematerialne i prawne powstałe w ramach realizacji projektu, na który były przeznaczone środki określone w art. 831 § 1 pkt 2a k.p.c., przez okres jego trwałości wskazany w umowie o dofinansowanie.
Brzmienie art. 831 § 1 pkt 2a i art. 831 § 2 k.p.c. wyraźnie wskazuje na to, że decydujące dla wyznaczenia granic przedmiotowych wyłączenia spod egzekucji wynikającego z tych przepisów jest pochodzenie środków, do których kierowana jest egzekucja, a nie to, jaki tytuł prawny do tych środków ma dłużnik, wobec którego prowadzona jest egzekucja. Przedmiotowe środki nie podlegają egzekucji jako takie, bez względu na to, czy dłużnik ma w stosunku do podmiotu, który środki te ma mu dopiero wypłacić, wierzytelność o ich wypłatę, czy też środki te zostały już dłużnikowi wypłacone i znajdują się na jego rachunku bankowym, a on ma wierzytelność o ich wypłatę do banku, w którym znajduje się ten rachunek, i zamierza je wydatkować w ramach realizacji projektu. Wyłączenie spod egzekucji według art. 831 § 1 pkt 2a i art. 831 § 2 k.p.c. nie jest skuteczne tylko wtedy, gdy wobec dłużnika prowadzona jest egzekucja z tytułu wierzytelności powstałej w związku z realizacją projektu, na który przeznaczone były środki, o których mowa. Skutków prawnych tego wyłączenia nie ogranicza natomiast konstrukcja egzekucji z rachunku bankowego, zakładająca, że egzekucja ta obejmuje wierzytelność dłużnika w stosunku do banku powstałą w następstwie przeniesienia przez dłużnika na bank własności wpłaconych środków pieniężnych.
Tezę tę wzmacnia art. 831 § 2 k.p.c. w zakresie, w którym przepis ten rozciąga wyłączenie spod egzekucji środków określonych w art. 831 § 1 pkt 2a k.p.c. na środki trwałe oraz wartości niematerialne i prawne powstałe w ramach realizacji projektu, na który były przeznaczone środki wyłączone spod egzekucji, przez okres jego trwałości wskazany w umowie o dofinansowanie projektu. Jeżeli egzekucji nie podlegają także środki trwałe i wartości niematerialne i prawne powstałe w ramach realizacji projektu finansowanego przy użyciu środków określonych w art. 831 § 1 pkt 2a k.p.c., to tym bardziej należy uznać za wyłączone spod egzekucji te środki po ich wypłacie na rachunek bankowy dłużnika, a przed ich wydaniem przez dłużnika w ramach realizacji projektu.
Uchwała SN z dnia 26 lutego 2015 r., III CZP 104/14
Standard: 48530 (pełna treść orzeczenia)