Zamiana bezskutecznej grzywny na zastępczą karę pozbawienia wolności (art. 46 k.k.w.)
Grzywna (art. 44 - 52a k.k.w.)
Zgodnie z art. 46 § 1 i 2 k.k.w., że jeżeli egzekucja grzywny okazała się bezskuteczna lub z okoliczności sprawy wynika, że byłaby ona bezskuteczna, a zmiana kary grzywny na pracę społecznie użyteczną jest niemożliwa lub niecelowa, Sąd orzeka wykonanie zastępczej kary pozbawienia wolności, przy czym jeden dzień tej kary zastępczej odpowiada dwóm stawkom dziennym grzywny.
Skazana może w każdym czasie zwolnić się od zastępczej kary pozbawienia wolności, o której mowa w art. 45 § 1 k.k.w. poprzez złożenie kwoty pieniężnej przypadającej do uiszczenia tytułem grzywny (art. 47 § 2 k.k.w). Jeżeli skazana częściowo wpłaci zaległą grzywnę wtedy, nastąpi zmniejszenie kary zastępczej w sposób odpowiadający stosunkowi kwoty zapłaconej do wysokości grzywny.
Postanowienie SO w Częstochowie z dnia 29 marca 2019 r., VII Kzw 64/19
Standard: 43363 (pełna treść orzeczenia)
Orzecznictwo Europejskiego Trybunału Praw Człowieka dopuszcza zastosowanie zastępczej kary pozbawienia wolności orzekanej w związku z nieuiszczeniem zasądzonej grzywny; w takiej bowiem sytuacji pozbawienie wolności jest rezultatem niepodporządkowania się pierwotnemu orzeczeniu sądowemu. Można zatem uznać, że sama możliwość zamiany kary porządkowej grzywny na karę pozbawienia wolności nie może być uznana za sprzeczną z art. 41 ust. 1 Konstytucji. Możliwe jest bowiem wskazanie przesłanek uzasadniających takie ustawowe rozwiązanie.
W orzecznictwie Europejskiego Trybunału Praw Człowieka wypłynął problem, czy prawo do zaskarżania decyzji o pozbawieniu wolności musi przysługiwać także wtedy, gdy organem, który tę decyzję wydał, jest sąd. Stanowisko Trybunału nie zawsze było jednolite, a koncepcja, że prawo do sądowej kontroli pozbawienia wolności zostaje pochłonięte sądową decyzją o pozbawieniu wolności budziła kontrowersje. Art. 5 ust. 4 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności ma gwarantować każdorazową kontrolę decyzji o pozbawieniu wolności w trybie odwoławczym. Dostępność skargi w przypadku naruszenia konwencyjnych praw i wolności gwarantuje również art. 13 konwencji, także wówczas, gdy naruszenia tego dokonał sąd. "Jest zatem oczywiste, że jeżeli decyzję o pozbawieniu wolności podjął sąd, kontrolować ją musi sąd wyższej instancji" (zob. P. Hofmański, Ochrona praw człowieka, Białystok 1994, s. 147-148; por. B. Gronowska, op.cit., s. 98).
Stan faktyczny będący tłem badanej skargi konstytucyjnej dowodzi, że ustawodawca ukształtował mechanizm automatycznej zamiany kary ekonomicznej na karę pozbawienia wolności, nie tworząc procedury pozwalającej ocenić przyczyny niewykonania porządkowej kary grzywny, celowość jej zamiany na karę pozbawienia wolności czy wykonalność takiej kary.
Trybunał Konstytucyjny stoi na stanowisku, że wolność człowieka stanowi dobro, którego pozbawienie nie powinno następować automatycznie, w konsekwencji niewykonania kary o charakterze ekonomicznym.
Wyrok TK z dnia 5 lipca 2005 r., SK 26/04
Standard: 4157 (pełna treść orzeczenia)