Ocena dopuszczalności skargi kasacyjnej

W doktrynie postępowania cywilnego na ogół wyróżnia się cztery reguły obowiązujące w wypadku, w którym w rachubę wchodzi ocena dopuszczalności skargi kasacyjnej.

Po pierwsze, dane prawomocne orzeczenie ma być orzeczeniem sądu drugiej instancji.

Po drugie, orzeczenie powinno zostać wydane w postępowaniu w sprawie (dotyczyć tzw. postępowania zasadniczego) albo odpowiedniku takiego postępowania i kończyć to postępowanie w określonym zakresie.

Po trzecie, orzeczenie ma odnosić się do przedmiotu takiego postępowania albo dotyczyć jego niedopuszczalności pierwotnej (dochodzi do odrzucenia danego wniosku) bądź też następczej (ma miejsce umorzenie postępowania).

Po czwarte, orzeczenie musi zostać wydane w takim rodzaju postępowania w sprawie cywilnej, w którym przewidziano skargę kasacyjną. Postępowaniami takimi są obecnie:

• proces (art. 398[1] § 1 k.p.c.),
• postępowanie nieprocesowe (art. 519[1] § 1 k.p.c.), 
• postępowanie w przedmiocie ustalenia, że zagraniczne orzeczenie podlega albo nie podlega uznaniu (art. 1148[1] § 3 zd. pierwsze k.p.c.),
• postępowanie w przedmiocie udzielenia exequatur zagranicznemu orzeczeniu (art. 1151[1] § 3 zd. pierwsze k.p.c.),
• postępowanie w przedmiocie uznania albo stwierdzenia wykonalności wyroku sądu polubownego wydanego za granicą albo ugody zawartej przed takim sądem za granicą (art. 1215 § 3 zd. pierwsze k.p.c.).

Poza tym ze względu na wyraźne odesłanie do przepisów o procesie (art. 1207 § 2 w zw. z art. 398[1] § 1 k.p.c.) skarga kasacyjna jest także dopuszczalna w postępowaniu wszczętym na podstawie skargi o uchylenie wyroku sądu polubownego.

Zapatrywanie, że skarga kasacyjna jest dopuszczalna jedynie w takich postępowaniach w sprawie uregulowanych w kodeksie postępowania cywilnego, w odniesieniu do których przepisy regulujące dane postępowanie w sprawie wyraźnie to przewidują, ma uzasadnienie dopiero od chwili, gdy ustawodawca uregulował w art. 1148[1] § 3 zd. 1 k.p.c., art. 1151[1] § 3 zd. 1 k.p.c. i art. 1215 § 3 zd. 1 k.p.c. kwestię zaskarżalności skargą kasacyjną postanowień wydawanych w postępowaniach, które stanowią odpowiedniki postępowania w sprawie (postępowania zasadniczego). Obecnie system zaskarżalności skargą kasacyjną orzeczeń wydawanych w postępowaniach uregulowanych w kodeksie postępowania cywilnego ma charakter zamknięty, wobec czego brak wyraźnej regulacji dopuszczalności skargi kasacyjnej w odniesieniu do określonego postępowania przesądza o tym, że orzeczenia wydawane w tym postępowaniu nie są zaskarżalne skargą kasacyjną. Wyłączone bowiem jest wówczas korzystanie z przepisów o procesie, a więc zastosowanie art. 398[1] § 1 k.p.c. na podstawie art. 13 § 2 k.p.c.

Postanowienie SN z dnia 14 stycznia 2015 r., I CZ 84/14

Standard: 48490 (pełna treść orzeczenia)

Sama treść art. 398[1] § 1 k.p.c. dopuszcza skargę kasacyjną jedynie od dwóch rodzajów postanowień sądu II instancji kończących postępowanie. Jest to wyliczenie taksatywne i nie ma podstaw, aby w jakikolwiek sposób rozszerzać stosowanie tego przepisu. Nie jest to dopuszczalne.

Postanowienie SN z dnia 21 lipca 2006 r., III CZ 42/06

Standard: 56216 (pełna treść orzeczenia)