Związek przyczynowy pomiędzy wadliwą decyzją a dochodzoną szkodą

Badając wystąpienie związku przyczynowego w przypadku szkód wyrządzonych wydaniem wadliwych decyzji administracyjnych, punktem wyjścia jest ustalenie, czy szkoda nastąpiłaby także wówczas, gdyby decyzja taka nie zapadła albo gdyby zapadła decyzja zgodna z prawem, jak również, czy pojawienie się tej decyzji administracyjnej zwiększyło prawdopodobieństwo wystąpienia szkody. 

Wyrok SN z dnia 12 stycznia 2022 r., II CSKP 53/22

Standard: 67830 (pełna treść orzeczenia)

Nie jest możliwe przyjęcie, że szkoda, której źródłem jest decyzja ostateczna, zostaje wyrządzona przez organ pierwszej instancji i organ drugiej instancji wspólnie, co - w okolicznościach niniejszej sprawy - uzasadniałoby solidarną odpowiedzialność Skarbu Państwa i pozwanej gminy (art. 441 § 1 k.c.).

Wydanie decyzji przez organ pierwszej instancji jest warunkiem sine qua non wydania decyzji organu drugiej instancji. Jednak ze względu na zakres uprawnień i obowiązków organu drugiej instancji w administracyjnym postępowaniu odwoławczym, nie ma związku przyczynowego między treścią obu decyzji, w tym znaczeniu, że kierunek i sposób rozstrzygnięcia organu pierwszej instancji nie determinuje treści decyzji nadzorczej.

Innymi słowy, brak jest adekwatnego związku przyczynowo-skutkowego (art. 361 § 1 k.c.) między określoną treścią decyzji organu pierwszej instancji a rozstrzygnięciem sprawy przez organ drugiej instancji. Stąd też odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną ostateczną decyzją administracyjną wydaną na skutek wniesienia odwołania od decyzji organu pierwszej instancji może ponosić jedynie organ drugiej instancji, a ściślej - podmiot, w którego strukturze organizacyjnej organ ten funkcjonuje (zob. art. 417 k.c.).

 Wyrok SN z dnia 17 listopada 2021 r., IV CSKP 40/21

Standard: 69208 (pełna treść orzeczenia)

Wydanie wadliwego orzeczenia administracyjnego i jego wzruszenie w postępowaniu nadzorczym, wprawdzie stanowi wypełnienie podstawowej przesłanki odpowiedzialności odszkodowawczej, jednakże nie przesądza w sposób wiążący dla sądu o istnieniu pozostałych przesłanek odpowiedzialności wynikających z Kodeksu cywilnego, w szczególności istnienia normalnego związku przyczynowego pomiędzy wadliwą decyzją a dochodzoną szkodą. W związku z tym przyjmowanie i stosowanie w tym zakresie jakiegokolwiek automatyzmu odpowiedzialności jest niedopuszczalne (por. wyroki SN z dnia 6 lutego 2004 r., II CK 433/02, czy z dnia 6 lutego 2004 r., II CK 404/02).

Każdorazowo, dla stwierdzenia istnienia przesłanki normalnego związku przyczynowego pomiędzy wadliwą decyzją a dochodzoną szkodą, nieodzowne jest przeprowadzenie oceny, o jakiej mowa w art. 361 § 1 k.c., a więc zbadanie, czy szkoda nastąpiłaby także wtedy, gdyby zapadła decyzja zgodna z prawem (por. uchwałę SN z dnia 21 marca 2003 r., III CZP 6/03).

Związek przyczynowy jest konieczną przesłanką powstania odpowiedzialności, a zatem brak przyczynowości powoduje, że nawet ewentualna ocena zachowania strony pozwanej jako bezprawnego, nie mogłaby doprowadzić do uznania jej odpowiedzialności za szkodę (por. SN w uchwale z dnia 21 marca 2003 r., III CZP 6/03).

Wyrok SA w Warszawie z dnia 4 grudnia 2018 r., I ACa 1699/17

Standard: 48318 (pełna treść orzeczenia)